Gekony lamparcie i orzęsione są jednymi z najpopularniejszych i najchętniej wybieranych przez pasjonatów terrarystyki jaszczurek. Składa się na to szereg zalet, którymi te gatunki wyróżniają się spośród innych, dostępnych na terrarystycznym rynku, gadów. Popularność gekona (czy inaczej – eublefara) lamparciego trwa nieprzerwanie od wielu lat. Gekony orzęsione, uznane za wymarłe i ponownie odkryte na wyspach Nowej Kaledonii w latach 90-tych zrobiły zawrotną „karierę” i obecnie cieszą się nie mniejszym powodzeniem niż ich nakrapiani kuzyni.
Początkujący terrarysta, który chciałby przygarnąć pod swój dach któregoś z tych gekonów, może mieć dylemat, na którego się zdecydować. Mam nadzieję, że poniższy artykuł nieco uprości ten, wcale nie łatwy wybór.
Uroda i odmiany barwne
Zarówno gekony lamparcie jak i orzęsione uchodzą za wyjątkowo urodziwe gady. Cechą wyróżniającą gekona lamparciego są z pewnością piękne oczy oraz zawsze uśmiechnięty pyszczek, nadający zwierzęciu wyjątkowo sympatyczny wygląd. Gekon orzęsiony może pochwalić się zmodyfikowany łuskami nad oczami, przypominającymi rzęsy, od których zresztą pochodzi jego nazwa. Cechą wspólną jest mnogość odmian barwnych, która sprawia, że od możliwości wyboru kręci się w głowie i każdy może znaleźć coś dla siebie.
W przypadku gekonów lamparcich odmiany barwne są spontanicznie występującymi mutacjami utrwalonymi i podkreślonymi przez selektywną hodowlę lub uzyskanymi przez celowe krzyżowanie określonych osobników. Na wolności wszystkie gekony są do siebie podobne, różniąc się jedynie w zależności od podgatunku do którego należą. Łatwość rozmnażania i olbrzymia ilość hodowlanych osobników, pozostająca w rękach terrarystów na całym świecie pozwoliła na uzyskanie ogromnej mnogości odmian. Niestety ten mechanizm ma swoje wady i niektóre odmiany charakteryzują się specyficznymi problemami podobnie jak ma to miejsce w przypadku rasowych psów czy kotów. Przykładowo odmiany albinotyczne mają często gorszy wzrok, są nadwrażliwe na światło i promieniowanie ultrafioletowe. Gekony odmiany enigma miewają kłopoty natury neurologicznej, a zwierzęta z linii Mack Snow potrafią wolniej rosnąć. Istnieje też podejrzenie, że lata selektywnej hodowli często w ścisłym pokrewieństwie sprawiły, że gekon lamparci nie jest już tak twardą i wytrzymałą jaszczurką, jak forma dzika. Być może właśnie dlatego „lamparty” bywają tak podatne na zakażenie pasożytami wewnętrznymi. Zmorą, atakującą te eublefary jest kryptosporadioza, nazywana w skrócie krypto – zwykle nieuleczalna inwazja pierwotniaków.
Nieco inaczej ma się rzecz w przypadku gekonów orzęsionych. Gatunek ten cechuje naturalny polimorfizm – mnogość wzorów i barw występuje również u dziko żyjących zwierząt. Daje to ogromne możliwości wyjściowe dla hodowców, a efekty ich pracy zachwycają wciąż na nowo. Jakość prezentowanych odmian barwnych, zwanych designer morphs, stale rośnie. Po ekstrelamych harlekinach (extreme harley), super- dalmatianach (super dalmatian) nastała obecnie moda na pinstripy – gekony z regularnym, obramowanym wzorem na plecach. Można sobie tylko wyobrażać co przyniesie przyszłość.
Designerskie odmiany gekonów orzęsionych uzyskiwane są mniejszym kosztem niż w przypadku gekonów lamparcich, jednak i dla nich zagrożeniem jest wielopokoleniowe mnożenie wsobne. Efekty takiego postępowania mogą objawiać się w postaci wad (np. dodatkowych palców), karłowacenia, skracania się pyszczka i powiększania oczu (widać to dobrze u M.chahoua mainland, które uchodzą za bardzo „zinbredowane”) i słabszych, mniej żywotnych młodych. Dlatego ważne jest by hodowcy nie byli zbyt niecierpliwi i starali się zdobywać osobniki hodowlane z różnorodnych źródeł. Zagrożeniem dla przyszłości gatunku w terrarystyce jest również brak napływu „świeżej krwi” w postaci gekonów odłowionych w środowisku naturalnym.
Podsumowując – w kategorii „odmiany barwne” nie ma zwycięzcy. Oba gatunki dają nabywcy ogromny wybór od osobników bardzo jasnych poprzez żółte i pomarańczowe aż do najciemniejszych, ciemno-brązowych, niemal czarnych. Wyjątkowo pięknie prezentują się terraria dekoracyjne, zasiedlone grupami składającymi się z gekonów różnych odmian. Różnorodność sprawia, że możemy posiadać wiele niepowtarzalnych osobników, które każdego wieczoru będą stanowiły ucztę dla oczu.
Gekony lamparcie i orzęsione z pewnością są żyjącymi dziełami sztuki.
Aktywność, tryb życia i zachowanie
Zarówno gekony orzęsione jak i lamparcie prowadzą nocny tryb życia, co w praktyce oznacza przesypianie większości dnia i rozpoczynanie aktywności w godzinach wieczornych. Taki tryb życia zniechęca wielu potencjalnych nabywców, lecz mimo wszystko nie wpływa na zmniejszenie popularności tych gatunków. Wiele osób ma czas dla swoich podopiecznych właśnie wieczorami, a ani gekony lamparcie ani orzęsione nie są skryte. Oczywiście zależy to także od cech osobniczych, ale generalizując można powiedzieć, że są to zwierzęta ciekawskie i wyjątkowo łatwo przyzwyczajające się do obecności człowieka w pobliżu terrarium. W praktyce oznacza to często obserwowanie się nawzajem – my obserwujemy gekony, gekony obserwują nas.
Gekony lamparcie są nieco aktywniejsze w ciągu dnia niż orzęsione – wychodzą się powygrzewać, zmienić kryjówkę, w której śpią lub zjeść zaoferowany im pokarm. Gekony orzęsione z kolei często śpią tak, że są widoczne cały dzień, w różnych zabawnych pozach. Młode obu gatunków są z reguły bardziej skryte i nieufne niż dorosłe.
Wiele zależy nie tylko od charakteru danej jaszczurki, ale i od źródła z jakiego ją zakupimy. Gekon, który był trzymany w niewielkim rack systemie i nie przywykł do kontaktu z opiekunem oraz do napływających spoza terrarium bodźców może być bardziej strachliwy niż taki, który zamieszkiwał terrarium stojące w pokoju, w którym stale coś się dzieje.
Zarówno gekony orzęsione jak i lamparcie są zwierzętami umiarkowanie aktywnymi: lubią spacerować po swoim terrarium, ale nie urządzają po nim dzikich gonitw i sporo czasu spędzają obserwując otoczenie.
Terrarium
Wymagania odnośnie lokum zasadniczo różnią oba omawiane gatunki. Gekony lamparcie to mieszkańcy suchych, gorących stepów podczas gdy „orzęsione” upodobały sobie tropikalny, wilgotny klimat porastających Nową Kaledonię lasów. Przekłada się to na wymagania zwierząt, którym musimy sprostać.
Dla gekona lamparciego potrzebować będziemy ciepłego i suchego terrarium o dużej powierzchni dna i niewielkiej wysokości. Jeśli zależy nam na komforcie naszej jaszczurki, nie powinniśmy decydować się na zbiornik mniejszy niż 60x50x40cm. Niektóre hodowle podają absurdalne wymiary zbiorników przeznaczonych dla tego gatunku, jednak w terrarystyce nie chodzi o to, by zwierzę jakoś przeżyło, a by zapewnić mu jak najlepsze życie, a w zamian cieszyć się jego urodą i obserwacją naturalnych zachowań. „Lamparty” bardzo chętnie korzystają z dużych terrariów, spacerując po nich i wspinając się na ścianki. Jako ogrzewanie i jednocześnie oświetlenie stosuje się zwykle żarówkę grzewczą – lustrzankę. Musimy stworzyć miejsce o temperaturze dochodzącej do 40 stopni, która będzie spadała w dalszej części zbiornika, osiągając około 24 stopni w chłodniejszym miejscu. Oświetlenie jest kwestią sporną, niektórzy hodowcy i właściciele uważają, że „lamparty” są bardziej aktywne i ładniej się wybarwiają jeśli zamontuje się w terrarium świetlówkę UVB, jednak dla odmian albinotycznych z pewnością nie powinno się jej stosować. Z pewnością przyda się za to delikatne, czerwone oświetlenie do nocnych obserwacji. Takie światło nie przeszkadza gekonom, a nam umożliwia podglądanie naturalnych zachowań. Terrarium tych gekonów jest wyjątkowo łatwe do utrzymania w czystości – nie tylko sucha ściółka wysusza odchody i nie sprzyja rozwojowi bakterii czy roztoczy, ale i gekony mają naturalną skłonność do załatwiania potrzeb fizjologicznych w jednym, upatrzonym miejscu co bardzo ułatwia sprzątanie.
Gekony orzęsione są gatunkiem nadrzewnym, dlatego powinniśmy skupić się na wysokości. Minimalne wymiary komfortowego zbiornika to 45x45x60cm. Możemy oczywiście zmieniać proporcje, o ile wysokość będzie wynosiła przynajmniej 60cm. Zwierzętom należy zapewnić wiele elementów wspinaczkowych tj. konary i liany, tak aby mogły jak najlepiej wykorzystać przestrzeń. Kolejnym niezbędnym elementem wyposażenia są żywe lub sztuczne rośliny i kryjówki. Terrarium dla „orzęsków” jest typu wilgotnego (raz dziennie, wieczorem, musimy je solidnie spryskać wodą), a gekony dość mocno brudzą szyby i elementy wspinaczkowe skrystalizowanym moczem, dlatego musimy zwrócić dużą uwagę na utrzymaniu go w czystości. W zamian jednak gekony orzęsione dają nam możliwość rezygnacji z dodatkowego ogrzewania (o ile temperatura w mieszkaniu utrzymuje się pomiędzy 22 a 25 stopni) i oświetlenia (o ile tylko postawimy terrarium w widnym miejscu). Nawet jeśli stosujemy dogrzewanie, jest to delikatne dogrzewanie, zwykle za pomocą słabego kabla lub maty grzewczej. Jest to wielka zaleta tego gatunku.
Żywienie
Wymagania pokarmowe to kolejna cecha różniąca gekony lamparcie i orzęsione. Gekony lamparcie są typowymi owadożercami, zwierzętami drapieżnymi, które w środowisku naturalnym żywią się różnorodnymi, drobnymi żyjątkami. Gekony orzęsione są wszystkożerne – nie tylko polują na owady, ale uzupełniają dietę zlizując soki drzew, nektar czy pożerając kawałki miękkich owoców. Obecnie, w hodowli terraryjnej, gekony lamparcie żywi się przede wszystkim mącznikami – są to larwy chrząszcza, wygodny i bardzo ekonomiczny pokarm, który jednak warto uzupełniać w owady innych gatunków: świerszcze, szarańczę, karaczany, mole woskowe itp., a także posypywać regularnie wapniem oraz – raz w tygodniu – zestawem witamin i minerałów. Kupując gekona lamparciego należy liczyć się ze stałą obecnością żywych owadów karmowych w domu – inny pokarm tej jaszczurki nie interesuje. Inaczej ma się sprawa z gekonem orzęsionym. Jest to jedna z nielicznych jaszczurek w przypadku których w ogóle można zrezygnować z karmienia owadami. Taką możliwość daje opracowana przez Allena Repashy’ego kompletna karma – CGD (Crested Gecko Diet). Karma ta zawiera proteiny, węglowodany, tłuszcze oraz składniki mineralne zbilansowane w sposób zapewniający gekonowi prawidłowy rozwój i zdrowie. Może być jedynym pokarmem gekona, ale możemy także podawać dodatkowo owady. Wybór należy do opiekuna – jedno i drugie postępowanie ma swoje plusy i minusy. Z pewnością możliwość karmienia wyłącznie karmą bardzo zwiększa atrakcyjność tego gatunku.
Opieka i oswajanie
Oba omawiane gatunki są łatwe w opiece i nadają się nawet dla początkującego miłośnika gadów, ale i one mogą łatwo ucierpieć w skutek błędów wynikających z niewiedzy, dlatego należy dobrze się przygotować do zakupu gekona poprzez lekturę artykułów i for terrarystycznych. Wszelkie wątpliwości najlepiej zawczasu wyjaśnić z hodowcą, od którego planujemy kupić gekona lub z pomocą bardziej zaawansowanych kolegów- terrarystów.
Zarówno gekony lamparcie jak i orzęsione dość łatwo nabierają ufności do opiekuna. Gekony lamparcie są łatwiejsze do trzymania na rękach gdyż – w przeciwieństwie do orzęsionych – nie skaczą. Jedne i drugie nie mają tendencji do wpadania w panikę, kąsania i nie są zbyt mocno podatne na stres. Łatwo można je wyjąć z terrarium w celu ważenia lub zrobienia zdjęć, jednak nie powinny być traktowane jako żywe zabawki – miłośnik gadów powinien zadowolić się przede wszystkich ich obserwacją w terrarium, a pobyt na rękach czy poza terrarium nie powinien być zbyt długi gdyż nigdy nie jest całkowicie wolny od stresu.
Ogonowe sprawy
Jak wiele innych jaszczurek gekony mogą odrzucić ogon w chwili zagrożenia. Mechanizm ten nazywa się autotomią i może uratować życie zagrożonego gada. Gekony lamparcie mogą stracić niewielką część ogona lub niemal całość i ulega on regeneracji. Niestety zregenerowany ogon nie jest tak ładny jak pierwotny i wyraźnie się wyróżnia. Gekony orzęsione tracą zawsze cały ogon – odłamuje się on tuż przy nasadzie i ulega regeneracji w minimalnym stopniu przypominając ostatecznie krótki, kopiowany ogon psa. Zdania na temat gekonów bez ogonów są podzielone – miłośnicy gekonów orzęsionych uważają zwykle, że brak ogona jedynie dodaje gekonowi uroku. Jednak są osoby, których brak zdolności pełnej regeneracji odstrasza od tego gatunku.
***
Autor: Alicja
Powyższy artykuł stanowi własność jego autora i jest chroniony prawami autorskimi. Publikowanie i rozpowszechnianie bez zgody autora jest zabronione.