Wygląd
Wygląd jest tym, na co zwracamy uwagę w pierwszej kolejności. Nic w tym dziwnego ? wzrok jest przecież naszym głównym zmysłem. Poza tym jaszczurka, którą będziemy się cieszyć głównie poprzez obserwację jej zachowań w terrarium, musi nas zachwycać.
Jednak nie powinniśmy wybierając gatunek kierować się wyłącznie wyglądem i to z kilku powodów. Przede wszystkim szybko może okazać się, że nie jesteśmy w stanie zapewnić wybranej jaszczurce odpowiednich warunków lub pokarmu, że cena zakupu przewyższa nasze możliwości, że jest to gatunek o znikomej dostępności na rynku lub stanowi zbyt duże wyzwanie na początek. Poza tym prócz samego wyglądu mamy z reguły jakieś preferencje dotyczące diety, zachowania, trybu życia i stopnia aktywności gatunku. Jednym marzy się grupa niewielkich, ruchliwych zwierzątek w naturalistycznym terrarium, innym wielki, oswojony domowy smok. Dobrze jest więc zacząć od wypisania na kartce wszystkich gatunków, które się nam podobają aby później wykreślać te, które nie spełniają naszych dalszych wymagań.
Jest jeszcze jedna kwestia, którą warto poruszyć. Nasze preferencje często nie są dane raz na zawsze. Gusta się zmieniają. Niekiedy zaakceptowanie i polubienie wyglądu jakiegoś gatunku to kwestia opatrzenia się. Dlatego jeśli jakiś gatunek spełnia nasze wymagania, ale nie jesteśmy przekonani do jego typu urody, dajmy sobie trochę czasu oglądając zdjęcia, filmy, a najlepiej spróbujmy zobaczyć zwierzę także na żywo. Jeśli jednak wciąż się nam nie podoba, nie warto się zmuszać, lepiej zrezygnować i poszukać jaszczurki, która faktycznie przykuje nasz wzrok. Liczmy się jednak z tym, że z niektórymi wymaganiami trzeba będzie pójść na kompromis.
Koszty
Rozpiętość cen jaszczurek jest ogromna ? znajdziemy takie, za które zapłacimy zaledwie 30zł i takie, które przekraczają kilka tysięcy ? także w euro lub dolarach. To jak wysoka będzie cena zależy od różnorodnych czynników. Gatunki rzadkie, na które jest popyt, osiągają często bardzo wysokie ceny. Mogą to być gatunki słabo mnożące się w niewoli i (lub) dające niewiele młodych. Często w obrębie tego samego gatunku cena jest zróżnicowana i zależy od odmiany barwnej. Im rzadsza i młodsza (niedawno uzyskana) odmiana tym wyższa cena. Im wyższa jakość wybarwienia tym wyższa cena. Cena zależy także od tego kto oferuje zwierzę i jako ma ono pochodzenie. Jaszczurki z odłowu od importerów są zwykle tańsze niż wyklute w niewoli. W renomowanych hodowlach zapłacimy zwykle więcej niż u początkujących hodowców. Więcej możemy także zapłacić w sklepach zoologicznych, gdyż sklepy mają wysokie koszty utrzymania się.
Oczywiście każdy z nas ma jakąś akceptowalną cenę, którą jest w stanie zapłacić. Być może znajdą się gatunki, które spełniają wszystkie nasze wymagania, ale które trzeba będzie odrzucić ze względu na cenę. Kiedy już jednak wybierzemy gatunek nigdy nie pozwólmy na to by cena była jednym kryterium wyboru osobnika. O wiele za często widzi się na forach pytania: czy to się opłaca, czy nie przepłaciłem, gdzie kupię tanio? Lub komentarze: ale przepłaciłeś, mogłeś kupić dużo taniej! A przecież nie mówimy o zgrzewce wody mineralnej tej samej firmy, a o żywym stworzeniu, które może spędzić z nami długie lata. Jaszczurki są długowieczne, zwykle żyją od kilku do kilkudziesięciu lat. Osiem do piętnastu, a nawet dwudziestu lat to typowy okres życia wielu gatunków! Czy więc nie warto nieco poczekać by kupić zwierzę z dobrej hodowli, zdrowe, zadbane i takiej odmiany jaka nam się najbardziej podoba? Zdrowie i dobra kondycja jest kwestią priorytetową i zwykle zależy od wiedzy i dbałości hodowcy. Pamiętajmy też o jednym ? w każdej hodowli, nawet najlepszej, nie ma 100% idealnych młodych. Zawsze coś może się zdarzyć. Uczciwego hodowcę poznany po tym, że poinformuje nas o każdym defekcie i obniży cenę, niektóre zwierzęta przeznaczy do adopcji, inne zaś zatrzyma u siebie póki nie będzie pewny ich kondycji. Dobry hodowca udzieli nam także rad co do opieki nad zwierzęciem, podsyłając do poczytania artykuły i odpowiadając na nasze pytania. Pamiętajmy, że szukanie okazji cenowej może nas niekiedy drogo kosztować. Jeśli nabędziemy chore zwierzę nasza przygoda z terrarystyką może zacząć się od kosztownych wizyt w gabinetach weterynaryjnych, a w najgorszym przypadku zakończyć utratą podopiecznego. Dlatego bądźmy ostrożni, dowiedzmy się jak poznać zdrowe zwierzę, a w razie wątpliwości poprośmy o opinię doświadczonego terrarystę.
Na koniec coś o czym niekiedy nie myśli się na wstępie. Koszt jaszczurki to nie koniec wydatków. Musimy przecież kupić terrarium (a niekiedy 2-3 terraria licząc przejściowe dla rosnącego gada), cały potrzebny osprzęt, pokarmy i suplementy. Niekiedy cena jaszczurki jest zaledwie ułamkiem kosztów całkowitych. Na przykład młody legwan zielony nie jest ogromnym wydatkiem, ale potężne terrarium na dorosłego jaszczura ? i owszem. Kiedy więc zrezygnujemy na przykład z legwana brązowego (Dipsosaurus dorsalis) na rzecz znacznie większego roślinożercy jakim jest legwan zielony (Iguana iguana) tylko dlatego, że wolimy na wstępie zapłacić 150zł, a nie 800, usiądźmy i podliczmy orientacyjne koszty całkowite dla obu gatunków. Drugą sprawą są koszty utrzymania terrarium, na które składają się comiesięcznie koszt energii elektrycznej i pokarmu dla zwierzęcia, a od czasu do czasu innych potrzebnych rzeczy (suplementów, nowej ściółki, badania kału itp). Biczogon (Uromastyx) może mieć dość wysokie koszty oświetlenia i ogrzania terrarium, które musi być bardzo jasne i gorące, ale koszty jego wyżywienia są minimalne w sezonie, gdy karmi się go głównie dziką roślinnością i bardzo niskie zimą. Z kolei harem agam błotnych lub bazyliszków, które nie potrzebują tak wysokich temperatur ani tylu luksów, może nam po prostu przejeść znacznie więcej pieniędzy potrzebnych na zakup owadów karmowych, a nie każdemu odpowiada własna hodowla karmowa.
Stopień trudności
Większość opisów gatunków dostępnych na serwisach terrarystycznych podaje stopień trudności omawianego gatunku, a więc autor wyrokuje czy poleciłby go początkującemu terraryście czy też wyłącznie doświadczonemu hodowcy. Może to być bardzo pomocne, ale nie polecałabym kurczowego trzyma się tych wytycznych. Dlaczego?
Prowadząc forum internetowe poznałam kiedyś terrarystę, który marzył o kameleonie. Jego pierwszy kameleon, kupiony w sklepie zoologicznym, w zapewne opłakanej kondycji, szybko opuścił ten świat. Terrarysta, nazwijmy go panem X, zapragnął więc kupić kolejnego kameleona, naprawiając wszystkie błędy jakie popełnił na początku, poczynając od zakupu zdrowego osobnika. Oczywiście gro terrarystów pouczyło pana X, że kameleon absolutnie nie jest jaszczurką dla początkującego hobbysty, że już raz się o tym przekonał i że powinien zakupić inną jaszczurkę. Pan X zadał wtedy dające do myślenia pytanie ? czy jeśli chce dziecko to powinien zdecydować się najpierw na chomika, świnkę morską i psa, a dopiero potem na potomka? Pan X nie chciał agamy brodatej ani gekona lamparciego. Chciał kameleona. Uparł się, spróbował ponownie i został nagrodzony pięknym, zdrowym osobnikiem, który dobrze się rozwijał w prawidłowych warunkach.
Jeśli masz sprecyzowane marzenie, dotyczące konkretnego gatunku jaszczurki i możesz spełnić jej wymagania, decydowanie się na inne gatunki, tylko dlatego, że nadano im w opisach wyższy stopień trudności, jest bezsensu wobec siebie i nie fair wobec jaszczurek startowych, z których robi się coś w rodzaju ożywionego treningu tylko po to by jak najszybciej mieć to, czego naprawdę się chce. Inna sytuacja ma miejsce kiedy podoba nam się kilka gatunków i część wyeliminujemy, zostawiając na liście tylko gatunki odpowiednie dla początkujących.
Powiedzmy sobie szczerze. Osoba niedbała, nielubiąca zdobywać wiedzy, może zmarnować najprostszy gatunek. Oto przykład.
Jeśli wybieramy gatunek delikatniejszy, mniej odporny na błędy i zaniedbania musimy się szczególnie starannie przygotować do zakupu, czytając, czytając, czytając i zadając pytania tam gdzie czegoś nie rozumiemy lub mamy wątpliwości. Nigdy nie należy spieszyć się z zakupem.
Pamiętajmy też o jednym. Niektóre, zawarte w artykułach informacje na temat padliwości czy ogromnej wrażliwości gatunków i rodzajów mogą być już nieaktualne (pochodzące z okresu gdy w handlu były dostępne wyłącznie zwierzęta z odłowu, a terraryście jeszcze nie wiedzieli jak się nimi zajmować) jak np. w przypadku biczogonów (Uromastyx) czy obrożników (Crotaphytus).
Jeśli czytasz ten przydługi artykuł to zapewne możesz umieścić siebie w gronie osób lubiących zdobywać wiedzę, a to już pierwszy krok do sukcesu 🙂
Popularność
Jedni z nas wolą gatunki popularne, gdyż nabywając takiego zwierzaka stają się członkami dużej grupy właścicieli i hodowców, z którymi mogą wymieniać się doświadczeniami, opiniami i zdjęciami bo jest bardzo cennym i miłym doświadczeniem. Inni nie lubię mieć tego co wszyscy, wolą coś unikatowego. Tak czy inaczej stopień popularności zwierzęcia nie powinien mieć decydującego wpływu na nasz wybór. Jeśli gekon orzęsiony nam się podoba i spełnia wszystkie nasze wymagania nie dajmy się zniechęcić osobom przekonującym jakie te wszechobecne gekony są nudne. Na żywe istoty nie powinno się patrzeć w ten sposób, że tylko te, które są rzadkie, są wartościowe. Każda jaszczurka jest wartościowa dla właściciela i to przede wszystkim właścicielowi ma się podobać.
Nie rozsądne może być z kolei decydowanie się na gatunek, którego nikt inny nie ma ani nie zna. Każdy początkujący hobbysta, nawet taki, który solidnie się przygotuje do zakupu, ma na początku mnóstwo pytań i wątpliwości. Warto mieć kogo zapytać, kogo się poradzić. Jeśli znamy języki i możemy zapoznać się z obcojęzycznymi artykułami i uczestniczyć w zagranicznym forum mamy większe pole do popisu.
Wymagania
Kluczowa sprawa! Każdy gatunek jaszczurki ma określone wymagania i choćby nie wiadomo jak się nam podobał nie powinniśmy go kupować jeśli nie możemy ich spełnić. Wydaje się to oczywiste, ale jest niestety wiele osób, które postępują inaczej, licząc, że jakoś to będzie, bądź dostosowując jaszczurkę do tego co mogą zaoferować, zamiast na odwrót.
Jakie wymagania musimy wziąć pod uwagę?
- Dieta
Jaszczurki dzielą się na drapieżne, wszystkożerne i roślinożerne. Największą ilość gatunków znajdziemy w pierwszej i drugiej grupie, przy czym gro jaszczurek preferuje jako podstawę swej diety żywe owady. Ścisłych roślinożerców jest niewielu. Co to oznacza w praktyce? Liczmy się z tym, że decydując się na zakup pięknego kameleona lamparciego decydujemy się jednocześnie na stałą obecność w mieszkaniu dużej ilości najróżniejszych owadów karmowych. Większość terrarystów z czasem przyzwyczaja się do owadów karmowych i lubi obserwować polowania swoich podopiecznych. Jeśli jednak nie możemy znieść myśli o ciągłej obecności ?robactwa? (lub odczuwamy stanowczy sprzeciw ze strony domowników) możemy rozejrzeć się za gatunkami, przy których będziemy mogli kupić owady tylko raz na jakiś czas lub w ogóle nie będą potrzebne. Nasz wybór stanie się wówczas mniejszy, ale nie będzie wcale niemożliwy.
Mówiąc o jaszczurczej diecie warto wspomnieć o jeszcze jednej kwestii. Niektóre jaszczurki, jak stanowiące marzenie wielu osób frynosomy, żywią się pokarmem trudnym lub niemożliwym do zdobycia przez polskiego terrarystę (w przypadku frynosom są to mrówki z rodzaju Pogonomyrmex). Takie zwierzęta mogą pobierać inny pokarm (dużo się mówi o ?przestawianiu? na świerszcze i karaczany mrówkożernych jaszczurek), ale ich organizm nie otrzymuje niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania składników. W efekcie zwierzęta te powoli umierają, a ich długość życia jest znacznie krótsza niż powinna. Dodanie do diety w okresie letnim polskich gatunków mrówek jedynie spowalnia cały proces. Takie zwierzęta nie nadają się nie tylko dla początkującego terrarysty. Także ich zakup przez zaawansowanych hodowców budzi wiele wątpliwości natury etycznej.
- Terrarium
Musimy wziąć pod uwagę rodzaj i wielkość.
To czy wolimy terraria tropikalne czy stepowe czy też pustynne jest sprawą gustu. Terraria tropikalne są zwykle trudniejsze w pielęgnacji niż stepowe czy pustynne, gdyż wilgotne środowisko sprzyja pleśnieniu odchodów i resztek pokarmowych, a także namnażaniu się grzybów i bakterii. Poza tym żywa roślinność będąca zwykle częścią takiego terrarium także wymaga zachodu. W terrarium stepowym/pustynnym wszystkie resztki szybko zasuszają się, są łatwe do usunięcia, a zachowanie higieny ? prostsze. Nie znaczy to wcale, że początkujący terrarysta powinien się zdecydować na terrarium stepowe. Liczmy się jednak, że tropikalne może nam zająć nieco więcej czasu.
Wielkość terrarium jest bardzo ważną kwestią. Terraryści nagminnie próbują pomniejszać podane jako minima wymiary terrariów dla jaszczurek. Nie róbmy tego. Pamiętajmy, że ta przestrzeń i tak jest bardzo ograniczona w stosunku do terenu, które zwierzę miałoby do dyspozycji na wolności. Zwierzę spędza w terrarium całe życie i nie wyjdzie mu na dobre życie w ciasnocie. Zanim jednak odrzucimy wszystkie gatunki wymagające większych terrariów, zastanówmy się czy faktycznie musimy. Zwykle początkującemu terraryście wydaje się, że terrarium o długości 100cm jest wielkie i zajmie bardzo dużo miejsca, tymczasem jest to stosunkowo nieduże terrarium, które ograniczy nam wybór gatunków. Pamiętajmy, że przestrzeń nad i pod terrarium można wykorzystać do innych celów, na szafki i regały. Pamiętajmy także, że estetycznie zrobione terrarium stanowi wielką ozdobę pokoju.
- Środowisko
Jaszczurka zamieszkująca cieniste, chłodne podszycie lasu (jak Tiliqua gigas) wymaga mniej światła i ciepła niż gatunki pustynne, bytujące na gorących, spalonych słońcem stepach i pustyniach (Pogona, Uromastyx). Jeśli decydujemy się na dzienne jaszczurki stepowe i pustynne nie liczmy na to, że terrarium będzie energooszczędne gdyż zwierzęta te potrzebują wysokich temperatur i dużo światła by pozostać w dobrej kondycji, prezentować naturalne zachowania i piękne wybarwienie. W zbyt ciemnych terrariach stają się ospałe, a ich kolory bledną, z kolei chłód powoduje, że organizm nie funkcjonuje prawidłowo, ma spowolniony metabolizm. Zwierzęta są narażone na przeziębienie i inne infekcje. Nie ma jednak prostego przełożenia ze środowiska życia na koszt utrzymania terrarium, gdyż dużą rolę odgrywa jeszcze sposób w jaki terrarium jest wykonane i umiejscowienie oraz jego wielkość. Z pewnością najbardziej kosztożerne będą ogromne terraria dla największych jaszczurek ? iguan, waranów i teju.
Wspominałam już, że terrarium tropikalne może więcej od nas wymagać niż suche, pustynne lub stepowe. Jeśli zachwycają nas jaszczurki wyglądające jak bajkowe smoki np. bazyliszki, możemy sobie pozwolić na terrarium odpowiedniej wielkości dla tych sporych gadów, a koszty zakupu karmówki nie są dla nas problemem, weźmy pod uwagę jeszcze jedno ? czasochłonność obsługi terrarium. Zarośnięte żywą roślinnością, wyposażone w zraszacze, duże baseny i wodospady terraria wymają starannej higieny. O baseny i wodospady trzeba zadbać szczególnie by były źródłem świeżej, czystej wody, a nie wylęgarnią bakterii. Biorąc pod uwagę, że wiele zwierząt oddaje do wody kał, może to być prawdziwym wyzwaniem. W dużych basenach, takich, jakie potrzebne są dla agam błotnych bądź bazyliszków, najlepiej zainstalować filtry kubełkowe, które pomogą nam w tym niełatwym zadaniu.
Tryb życia
Jaszczurki znacznie różnią się między sobą jeśli chodzi o tryb życia. Może on być nocny albo dzienny, naziemny, nadrzewny lub częściowo wodny. Część jaszczurek spędza długie godziny nieruchomo wypatrując zdobyczy, inne, poza okresami aktywności szukają schronienia w kryjówkach. Wszystko to ma wpływ na nasz odbiór terrarium, stanowi więc ważne kryterium wyboru.
- Dzienne czy nocne?
Pierwsza myśl jest taka, że jaszczurki dzienne mają znaczną przewagę nad nocnymi. W końcu pora ich aktywności pokrywa się z naszą. Co więcej jaszczurki dzienne nie unikają światła, przeciwnie zwykle potrzebują dużo światła i ciepła dla dobrego samopoczucia. Sprawia to, że łatwo je obserwować i nawiązać z nimi jakiś kontakt. To spośród jaszczurek dziennych wywodzą się gatunki uchodzące za najlepiej oswajające się. Jaszczurki nocne wydają się nie mieć wielkich szans w tym starciu ? dzień spędzają ukryte, a nawet jeśli na widoku to jednak w bezruchu, śpiąc, nie dostarczając obserwatorowi wielu wrażeń. Światło zwykle sprawia, że zwierzęta te są nieśmiałe i ostrożne i aby je obserwować musimy zapewnić im przynajmniej półmrok lub terrarium oświetlone delikatnie czerwonymi lampami. W takim oświetleniu barwy tych stworzeń są słabo widoczne.
Popatrzmy na to jednak z innej strony. Współczesny tryb życia sprawia, że często jesteśmy w domu dopiero późnym popołudniem lub wieczorem i to właśnie wtedy mamy czas dla zwierzaków. Szybko może się więc okazać, że mijamy się z jaszczurką dzienną bo nim dotrzemy do mieszkania i zrobimy wszystko co mamy do zrobienia, ona już zasypia. Niekiedy kończy się to możliwością dłuższych obserwacji tylko w weekendy. Co więcej jaszczurki dzienne powinniśmy karmić w pierwszej połowie dnia, kiedy mają one jeszcze wiele godzin na wygrzewanie się stymulujące prawidłowe trawienie. Tymczasem nocnych mieszkańców terrarium karmimy wieczorami, kiedy mamy najwięcej czasu. I jeszcze jedno ? jaszczurki dzienne mają znacznie wyższe wymagania jeśli chodzi o ilość i jakość światła w terrarium. To wśród gatunków nocnych znajdziemy osobniki, preferujące temperatury ?pokojowe?, którym wystarczą energooszczędne diody ledowe bądź ustawienie terrarium w miejscu, do którego dociera światło dnia, by zachować cykl dobowy.
Jeśli wybór jest dla nas trudny najlepszym wyjściem z sytuacji może być zdecydowanie się na terraria z dziennymi i nocnymi gatunkami. Nawet zdeklarowani miłośnicy nocnych gekonów, które niewątpliwie są fascynującymi stworzeniami, często lubią mieć jedno terrarium z dziennymi jaszczurkami, które sprawia, że jest na co rzucić okiem, kiedy wszystkie gekony śpią.
- Naziemne, nadrzewne, częściowo wodne?
Ten podział może wydawać się mniej istotny, ma jednak wpływ na warunki jakie musimy zapewnić, obsługę terrarium i jego odbiór.
Zwierzęta nadrzewne często budzą zainteresowanie, gdyż wielu osobom łatwiej jest zapewnić terrarium o dużej wysokości niż długości i szerokości. A powierzchnię życiową nadrzewnych gatunków łatwo zwiększyć powiększając wysokość. Jaszczurki nadrzewne najczęściej kojarzą się nam z tropikami, ale znajdziemy je także wśród gatunków sucholubnych (np. agama kołnierzasta). Większe jaszczurki spędzające większość swojego życia w konarach potrafią być stosunkowo mało ruchliwe, spędzając czas na obserwowaniu okolicy i wygrzewaniu się. Jednak wśród małych gatunków znajdziemy takie, które sprawią, że w terrarium zawsze będzie się coś działo (choćby Phelsuma klemmeri). Część gatunków wspinających się, szczególnie małe, tropikalne gatunki zaopatrzone w przylgi, jak felsumy czy gekony orzęsione, mocno brudzą terrarium zostawiając kał i skrystalizowany mocz na liściach roślin, konarach i szybach. Musimy się więc liczyć, że takiemu terrarium trzeba będzie poświęcić więcej czasu na utrzymanie czystości.
Jeszcze więcej dbałości będą wymagały od nas gatunki ściśle związane z wodą, wymagające w terrarium dużego basenu lub po prostu części wodnej, niekiedy większej niż lądowa. Tak jak już wspominałam, woda i wilgotne środowisko sprzyjają namnażaniu się szkodliwych mikroorganizmów. Jeśli nie mamy czasu i ochoty zadbać o należytą higienę w tego typu terrarium powinniśmy sobie odpuścić takie gatunki jaszczurek. Zdecydowanie nie można narażać zwierząt na picie i kąpiel w brudnej wodzie ? może to zaowocować różnorodnymi infekcjami. W terrariach z dużą częścią wodną wyzwaniem może być też utrzymanie wysokiej wilgotności, której wymagają zwierzęta, przy jednoczesnym uniknięciu zaduchu i doprowadzeniu świeżego powietrza. W nagrodę za pracowitość otrzymamy własny kawałek dżungli, zamieszkały przez niezwykłe stworzenia (wiele z tych jaszczurek charakteryzuje wielka uroda). Widok pływających i nurkujących jaszczurek (niektóre z nich potrafią nawet polować w wodzie na małe ryby) dla wielu terrarystów wart jest każdego wysiłku.
Wśród gatunków naziemnych znajdziemy takie, których życie ściśle związane jest z podłożem (jak tilikwy), ale i takie, które lubią się wspinać i robią to doskonale (biczogony, agamy brodate). W tej grupie przeważają gatunki pustynne i stepowe, ale występują także tropikalne (choćby ameivy). Terraria naziemnych jaszczurek sucholubnych należą do najłatwiejszych w utrzymaniu w czystości i najmniej pracochłonnych. Odchody wydalane są zwykle na ściółkę, a gorące powietrze błyskawicznie je zasusza. Niektóre gatunki, jak biczogony, nie potrzebują nawet małego zbiornika z wodą co dodatkowo ułatwia utrzymanie higieny. Co prawda nie każdemu odpowiada surowy wystrój terrariów pustynnych, ale z pewnością można je tak udekorować by zachwycały nie mniej niż terraria tropikalne.
Wielkość
Wśród jaszczurek znajdziemy liliputy i giganty ? dotyczy to także gatunków dostępnych na rynku terrarystycznym. Oczywiście to, na jak dużą jaszczurkę możemy sobie pozwolić związane jest z tym jak duże terrarium jesteśmy w stanie postawić w mieszkaniu. Wielkość jaszczurki ma także wpływ na sposób obchodzenia się z nią. Najmniejsze gatunki, nie przekraczające 10-15cm długości, nadają się wyłącznie do obserwacji gdyż są bardzo delikatne i łatwo można niechcący wyrządzić im krzywdę. Poza tym ich drobne ciałka poza terrarium szybko się wychładzają. Obsługując terrarium z takimi maleństwami, szczególnie jeśli należą do gatunków płochliwych i szybkich, należy zachować ostrożność.
Z kolei decydując się na największe gatunki należy mieć świadomość, że ich potężne szczęki są groźną bronią. Ugryzienia gigantów są bardzo bolesne, a nawet mogą wymagać szycia. Ostre pazury nie są używane jako broń, ale przy każdym dotknięciu zostawiają krwawe zadrapania na rękach. Jeśli wypuszczamy wielką jaszczurkę (np. dorosłego legwana zielonego) z terrarium może on pozostawiać zadrapania na meblach lub strącać przedmioty wspinając się. Większość opiekunów jest zgodna, że dla własnego komfortu najlepiej choć w pewnym stopniu przyzwyczaić takie zwierzęta do opiekuna.
Oczywiście istnieje ogromny wybór jaszczurek o średnich rozmiarach ciała, których nie dotyczą te uwagi.
Aktywność
Osoby, które przed zakupem jaszczurki zajmowały się akwarystyką bądź chowem drobnych gryzoni, bywają rozczarowane zachowaniem jaszczurek. Trzeba mieć świadomość, że gady często dość ostrożnie wydatkują energię, a ich aktywność uzależniona jest od stopnia nagrzania ciała, intensywności oświetlenia i pory roku. Jeśli oczekujemy nieustannego ruchu faktycznie może lepiej zdecydować się na akwarium lub klatkę z myszkami. Jaszczurki potrafią spędzać długie godziny prawie nieruchomo wygrzewając się i obserwując otoczenie lub chowając się w kryjówkach. Różnią się one jednak od siebie znacznie stopnie aktywności. Są gatunki bardzo ruchliwe i ciekawskie, są takie, które uchodzą za wyjątkowo ?leniwe?. Oczywiście z lenistwem w naszym pojęciu nie ma to nic wspólnego, jest natomiast związane z trybem życia gatunku. Musimy zastanowić się czy zależy nam na tym by jaszczurki były aktywne czy żeby były stale widoczne czy też na obu tych kwestiach. Agamy brodate na przykład prawie w ogóle nie chowają się, ale spędzają długie godziny wypatrując potencjalnej zdobyczy. Z kolei biczogony po wyjściu z nor i wygrzaniu się są znacznie bardziej aktywne i ruchliwe niż agamy brodate, ale gdy się zmęczą zwykle wracają do swych kryjówek. Niektóre drobne gatunki jak Phelsuma klemmeri lub anolisy zielone, są szczególnie aktywne, a w terrarium, w którym trzymamy grupkę takich jaszczurek tętni życie. Musimy się jednak liczyć z tym, że drobne i szybkie gatunki nadają się zwykle tylko do obserwacji ? nie mówiąc już o tym, że wiele osób woli spokojne tempo przechadzającego się po gałęziach kameleona lub majestatyczny spokój wylegującego się na gałęzi legwana ? wszystko jest kwestią upodobań.
Oswajanie
Oswajanie jaszczurek jest tematem kontrowersyjnym, czego dowodem są niekończące się dyskusje na forach. Zaawansowani hodowcy zwykle uważają, że jaszczurki są zwierzętami przede wszystkim do obserwacji lub wyłącznie do obserwacji. Nie chcę się tutaj wgłębiać w tą tematykę ? poruszam temat gdyż zwykle jest to ważna kwestia dla rozpoczynających przygodę z terrarystyką i nie bez znaczenia dla bardziej obyłych w temacie hobbystów.
Przede wszystkim jeśli oczekujemy, że nawiążemy z jaszczurką taką relację jak z wieloma ssakami czy ptakami jesteśmy w błędzie. W relacji z jaszczurką nie będzie żadnej wzajemności. Jaszczurki nie rozumieją ludzkiego zainteresowania i dotyku, mogą je tylko tolerować lub nie. Jaszczurki nietolerujące dotyku reagują w różny sposób ? zastygają w bezruchu, zamykając oczy (co jest bardzo często zupełnie mylnie interpretowana jako przyjemność z głaskania), próbują ucieczki (niekiedy wręcz wpadając w panikę i tłukąc się na oślep ? w takim stanie mogą wyrządzić sobie krzywdę) lub atakują usiłując kąsać. Stale łapana na ręce jaszczurka, która się boi, jest poddana działaniu przewlekłego stresu. Przewlekły stres ma zaś bardzo niekorzystny wpływ na układ odpornościowy i w efekcie może prowadzić do chorób, a nawet śmierci. Osobiście uważam, że wszystkie jaszczurki trzymane w domach powinny być na tyle przyzwyczajone do kontaktu z człowiekiem by nie bać się podczas obserwacji i obsługi terrarium, co znacznie poprawi ich codzienny komfort. Z reguły taki stan osiągamy kiedy podczas obsługi terrarium wykonujemy łagodne, powolne ruchy i nie usiłujemy chwytać przerażonych zwierząt. Z czasem można (ale nie trzeba) dołączyć do tego podawanie przysmaków z ręki. W ten sposób zwierzę uczy się, że człowiek nie jest zagrożeniem.
Są jednak osoby, które chciałyby mieć bliższy kontakt ze swoim podopiecznym, potrzymać go czasem na rękach bądź wypuścić na trochę z terrarium. Są gatunki, których cechy predysponują je do zastania takim pupilem ? odporne na stres i ufne, które oswajają się szybko bądź w ogóle zdają się nie potrzebować oswajania. Jeśli wiemy, że nie zadowolimy się obserwacją poszukajmy takich właśnie zwierząt. Pamiętajmy jednak by nie wykorzystywać ich ufności, wyciągając je bez przerwy z terrarium i traktując jak dzieci bądź co gorsza żywe zabawki. Na YouTube roi się od filmików przedstawiających takie postępowanie, ale właściciele tych zwierząt nie zasługują na miano terrarystów, gdyż nie wykazują zrozumienia dla potrzeb tych stworzeń, a często nawet ich nie znają.
Czas na wybór
Teraz, gdy wiemy już, jakie kryteria brać pod uwagę, czas przygotować sobie długopis, notes i zasiąść do serwisów terrarystycznych , stron hodowli oraz Google aby przejrzeć jak najwięcej zdjęć, przejrzeć opisy gatunków i artykuły. Najlepiej zacząć od sporządzenia sobie dwóch list: gatunków, które podobają się nam wizualnie oraz wymagań, które mamy w stosunku do jaszczurki. Wraz z nabywaniem wiedzy będzie można wykreślić te z gatunków, które owych wymagań nie spełniają. Nie wahajmy się też poprosić o pomoc w wyborze na forum dyskusyjnym. O wiele łatwiej udzielić takiej pomocy kiedy nowy hobbysta wie już mniej więcej jakie ma oczekiwania.
***
Autor: Alicja
Powyższy artykuł stanowi własność jego autora i jest chroniony prawami autorskimi. Publikowanie i rozpowszechnianie bez zgody autora jest zabronione.