Legwan zielony (Iguana iguana)

Nazwa łacińska: Iguana iguana
Nazwa polska: Legwan zielony
Nazwa angielska: Green iguana
Nazwa niemiecka: Grüner Leguan
Nazwa czeska: Leguán zelený
Rozmiary: w niewoli 120-180cm, w naturze nawet ponad 200cm
Terrarium: Tropikalne o układzie pionowym lub pośrednim, dla dorosłego osobnika zalecane wymiary terrarium to około 200x100x200cm (dł/szer/wys)
Długość życia: kilkanaście lat, rekordowe osobniki nawet do 30 lat
Aktywność: dzienna
Temperatura: od 25-30°C pod promiennikiem 35-38°C
Wilgotność: 60-90% (najniższa w środku dnia, wyższa wieczorem, nocą i rano, dla młodych wyższa niż dla dorosłych)
Pokarm: roślinny
Polecany: dla średnio zaawansowanych
Dymorfizm płciowy: widoczny
Stan prawny: CITES: TAK (zał. II) UE: TAK (zał. B) Rejestracja: TAK (stan na 10.05.2010 )
Synonimy: Lacerta Igvana, Iguana minima, Iguana tuberculata, Iguana coerulea, Iguana vulgaris, Iguana sapidissima, Iguana squamosa, Iguana viridis, Iguana emarginata, Iguana lophryoides, Prionodus iguana, Hypsilophus tuberculatus, Iguana tuberculata, Hypsilophus tuberculatus, Iguana Hernandessi, Iguana tuberculata
Występowanie: USA (introdukowany na Florydę i Hawaje)S Mexico (Yucatan, Campeche), Nicaragua, Guatemala, El Salvador, Honduras, Belize, Costa Rica, PanamaColombia, Brazil (Bahia), Venezuela, Isla Margarita, Guyana, Surinam, French French Guiana, Peru, Bolivia (Beni, Pando, Santa Cruz), Paraguay, Antilles: Virgin Island, Cayman Island, St. Barthelemy, Montserrat, Guadeloupe, Ile Desecheo Saintes, St. Lucia, St. Vincent, Grenadines, Grenada, Swan Island, Trinidad, Tobago, Isla San Andres, Isla de Providencia, Puerto Rico
Uwagi: Bardzo popularna jaszczurka terraryjna, niemniej jej zakup wymaga starannego przemyślenia ze względu na znaczne rozmiary i potencjalną agresywność dojrzałych płciowo samców.

W obrębie gatunku Iguana iguana rozróżniamy dwa podgatunki: Iguana iguana iguana i Iguana iguana rhinolopha. Ten drugi różni się od pierwszego dwoma bądź trzema kolcami na nosie.

Wielkość
Wielkość legwanów jest zróżnicowana i zależy miedzy innymi od podgatunku, warunków, w jakich przebywa zwierze, jego żywienia i płci. Samce z reguły są większe niż samice. Rekordowy osobnik tego gatunku miał 220cm i ważył 10kg. W niewoli raczej nie dorastają tak imponujących rozmiarów. Samce miewają przeciętnie 140-160cm, samice 120-150cm z ogonem, ale zdarzają się osobniki większe.

Wygląd
Duża, dość masywna, nadrzewna jaszczurka. Posiada wiele cech świadczących o przystosowaniu do nadrzewnego stylu życia – w tym potężne łapy zaopatrzone w bardzo długie palce z ostrymi, imponującymi pazurami. Prawdziwą ozdobą legwanów są łuski policzkowe, długi ogon i grzebień zdobiący grzbiet. Legwany różnią się pomiędzy sobą ubarwieniem, kształtem łba, wysokością grzebienia czy wielkością fałdu podgardzielowego.

Młode legwaniki oferowane w polskich sklepach zoologicznych mają nieraz intensywnie zielone ciała i niebieskie bądź seledynowe łby. Równie często spotyka się zielone legwaniątka z domieszka brązu. Dorosłe legwany są zwykle mniej jaskrawo ubarwione niż młode, z wiekiem na ich ciałach pojawia się więcej pochodnych brązu. Duże samce mają imponujące worki podgardzielowe (łałoki) i łuski policzkowe. Ich grzebienie są z reguły wyższe niż grzebienie samic. Nie będzie przesadą stwierdzenie, że rosnąc legwany upodabniają się coraz bardziej do mitycznych smoków.

Występowanie – obszar występowania i zróżnicowanie wyglądu.
To jak zakupione legwaniątko będzie wyglądało, gdy urośnie zależy od podgatunku i miejsca pochodzenia. Poniżej krótka charakterystyka legwanów, pochodzących z różnych siedlisk.
Rejon pochodzenia i cechy charakterystyczne:

• Meksyk

- kolor młodych to typowa zieleń, ale u starszych legwanów pojawia się brąz i pomarańcz na kończynach i ciele
- długie kolce (grzebień)
- mogą występować małe kolce na pysku
- długi pysk
- ciała raczej długie niż szerokie

• Ameryka Centralna

Legwany dość podobne do tych z Meksyku, dorosłe mają na ciele sporo odcieni srebrnych i szarych.

• Ameryka Południowa

- krótki pysk
- niewysokie grzebienie
- mniej koloru pomarańczowego, dodatki na ciele raczej w odcieniach niebieskiego
- łuski na głowie mają czarne obramowania
- dość masywne ciało

Biotop – środowisko naturalne (warunki klimatyczne)
Strefa klimatów równikowych, przede wszystkim równikowy wybitnie wilgotny i podrównikowy wilgotny. Cechuje się bardzo dużą wilgotnością powietrza (opady ponad 2000 mm/m2), temperaturami powyżej 25 st. C, przez cały rok, bardzo małą amplitudą dobową i roczną temperatur. Charakterystyczny jest brak pór roku.

Występujący tu las deszczowy posiada wyraźną strukturę warstwową składającą się z drzew (najwyższa, wiecznie zielona partia o grubości 24-30 metrów), krzewów i zielonych roślin wypełniających przestrzeń w niższych warstwach. Bardzo często spotykane są epifity oraz liany oplatające drzewa.

Życie występujących tutaj gatunków zwierząt skupia się w wyższych partiach lasu. Z uwagi na stały dostęp światła ta formacja jest najbogatsza w rośliny i zwierzęta. Na hektar lasu deszczowego przypada 10-20 razy więcej gatunków drzew niż w Europie.

Rozpoznawanie płci
Rozpoznawanie płci u legwanów jest raczej trudne, szczególnie u młodych osobników. Z uwagi na to kupując małego legwana nie możemy mieć pewności czy będzie to samiec, czy samica. U większych, 90-100cm, legwanów rozpoznawanie płci jest łatwiejsze, ale i wówczas niekoniecznie trafne. Samce są większe niż samice, mają potężniejsze łby z większą ilością fałd skórnych wokół nich. Ich łałoki oraz łuski policzkowe są większe i bardziej kolorowe niż u samic. Niestety cechy te są nie tylko wyznacznikiem płci, ale i lokalnych poplacji, co może wprowadzać w błąd. Warto także zwracać uwagę na nasadę ogona (u samców jest poszerzona ze względu na obecność hemipenisa) oraz kształt worka podgardzielowego – u samców jest bardziej okrągły, u samic – trójkątny. Prócz podanych cech samce maja większe pory płciowe usytuowane na wewnętrznej stronie ud. U dojrzałych samców, najprawdopodobniej w okresie godowym, pory te wytwarzają białe, twarde twory (kolce, ostrogi). Zapach wytwarzamy przez owe pory jest niewyczuwalny dla człowieka. Innym wyznacznikiem płci może być zachowanie ? samce są bardziej terytorialne i agresywniejsze niż samice. Warto wiedzieć, że jeśli razem trzymane są dwa samce osobnik zdominowany upodabnia się wyglądem do samicy i dopiero po przeniesieniu do osobnego terrarium można rozpoznać jego płeć. Natomiast dominująca samica może upodabniać się wyglądem do samca.

Terrarium
Właściwe pomieszczenie dla tego gatunku to terrarium tropikalne o układzie pionowym lub pośrednim. Jest to nadrzewna, wspinająca się jaszczurka i to trzeba mieć na uwadze konstruując pomieszczenie dla niej. Terrarium dla młodego osobnika nie musi być bardzo duże, gdyż w mniejszym łatwiej utrzymać ważne parametry środowiskowe i oswoić jaszczurkę. Jednak należy pamiętać by terrarium rosło razem z legwanem. Trzymanie dorosłego osobnika w terrarium kupionym na początku dla malucha jest niedopuszczalne. Terrarium musi dawać legwanowi możliwość wspinaczki, eksploracji otoczenia i ukrycia się przed wzrokiem opiekuna wśród roślinności. Należy pamiętać, że ruch jest jedna z najważniejszych naturalnych potrzeb zwierząt i pozbawiając legwany tej możliwości lub znacznie ją ograniczając wyrządzamy zwierzęciu krzywdę.

Terrarium dla młodego legwanka
Terrarium dla młodego legwana można obsadzić żywymi roślinami, co znacznie poprawi mikroklimat zbiornika. Należy zwrócić uwagę, aby rośliny nie były trujące lub pryskane środkami chemicznymi, mogącymi zaszkodzić jaszczurce. Częściowo możliwość wspinaczki zapewniają żywe rośliny, prócz tego terrarium należy zaopatrzyć w rozmaite korzenie i konary, półeczki itp. Miejsce do wygrzewania powinno znajdować się wysoko i być wygodne.

Niezbędnym wyposażeniem terrarium jest basen z ciepłą woda, który pomaga utrzymać wilgotność, daje legwanikowi możliwość kąpieli i załatwienia potrzeb fizjologicznych. Ponieważ legwany, jak inne gady, lubią oddawać nieczystości do wody, musi być ona bardzo często wymieniana. Sadząc rośliny, jako podłoża używamy torfu lub ziemi ? ma to również ta zaletę, iż pomaga utrzymać wysoką wilgotność w terrarium. Jednak, ponieważ legwany maja tendencje do zjadania różnych rodzajów podłoża warto przykryć czymś torf np. gruba kostką kokosowa (ważne by nie mieściła się do pyska legwanka) czy mchem.

Należy pamiętać, że nawet w tropikalnym terrarium wyłącznie wilgotne środowisko może sprzyjać chorobom, dlatego powinno znaleść tam również suche miejsce do wygrzewania. Jako źródło ciepła stosujemy promienniki, tzw. żarówki-grzybki lub kwoki, promienniki podczerwieni, kable grzewcze, maty grzewcze itp. Ważne jest by legwan nie miał bezpośredniego kontaktu z tymi urządzeniami, gdyż może ulec poparzeniu.

Oświetlenie terrarium stanowią jarzeniówki, lampy halogenowe, lampy HQI. Jedną z tych lamp musi być specjalistyczna świetlówka dla gadów tropikalnych, emitująca 5% promieniowania UVB.

Terrarium dla dorosłego legwana
Terrarium dla dorosłego gada wygląda nieco inaczej. Przede wszystkim musi być to duże pomieszczenie, należy rozważyć takie rozwiązania, jak zabudowanie rogu pokoju lub wnęki, jeśli taką posiadamy. Wykonanie porządnego terrarium dla legwana jest kosztowne. Niestety większość z nas nie ma warunków by zbudować naprawdę komfortowe terrarium. Na wielu zagranicznych stronach internetowych podziwiać możemy piękne terraria, będące niemalże wielkości małego pokoju w bloku. Mimo, że dla większości takie terrarium pozostanie marzeniem, ważne jest postarać się by było jak największe, a przestrzeń w nim jak najlepiej wykorzystana. Żywe rośliny właściwie odpadają. Upierając się przy nich należy liczyć się z faktem ich ciągłego niszczenia przez legwany i koniecznością wymiany. Właściwie przy dorosłych legwanach rośliny utrzymują się jako tako tylko w bardzo dużych terrariach. Mimo tego nie należy rezygnować z zieleni w zbiorniku. Należy mieć na uwadze, że zwierzęta lepiej czują się w naturalnym, zielonym otoczeniu. Można wykorzystać sztuczne rośliny, należy wybrać solidnie wykonane, gdyż legwany na pewno będą próbowały je podskubywać. Można tez zapewnić ładne tło poprzez np. pomalowanie ścianek w roślinny wzór. Farba wykorzystana do tego celu nie może być toksyczna i trzeba poczekać, aż zapach całkowicie wywietrzeje przed wprowadzeniem mieszkańców. Innym rozwiązaniem jest wyłożenie ścian terrarium korkiem, korą, matą kokosową bądź imitacja skalnej ściany wykonana za pomocą styropianu i zaprawy klejowej z barwnikiem.

Konary i pniaki do wspinania się muszą być w przypadku dorosłych zwierząt grube i solidne, o chropowatej korze. Konary takie montujmy w pionie, w poziomie i pod skosem stwarzając jak najwięcej warunków do wspinaczki i wylegiwania się. Gałęzie o gładszej korze można pookręcać sztucznymi lianami, ułatwi to jaszczurce wspinaczkę, szczególnie jeśli ma przycięte pazury. Można w tym celu użyć także grubych lin, ale nie wpływa to pozytywnie na estetykę terrarium. Najsolidniejsze naturalne liany, które można nabyć w sklepach i na giełdach terrarystycznych także nadadzą się znakomicie.

Ogrzanie dużego terrarium może sprawiać nieco kłopotów – najlepsze są tzw. kwoki, czyli lampy wykorzystywane do ogrzewania kurcząt na fermach. W razie potrzeby należy zainstalować jedną lub kilka takich lamp. Powinno uzyskać się zróżnicowaną temperaturę wahającą się od 25 do 30 stopni w różnych punktach terrarium, tak by jaszczurka sama wybrała sobie odpowiednie cieplejsze bądź chłodniejsze miejsce. Temperatura na wyspie ciepła może dochodzić do 40 stopni. Można użyć także promienników podczerwieni bądź innych specjalistycznych lamp, przeznaczonych dla gadów. Ciekawym rozwiązaniem jest lampa Powersun, doskonale nadająca się do dużych terrariów. Lampa ta, prócz ciepła zapewnia legwanom także promieniowanie UVB.

Lampy należy koniecznie ochronić przed legwanem – można np. osłonić je metalowa siatka. Odpowiednia temperaturę wody uzyskamy podkładając pod basen kabel grzewczy lub matę grzewczą. Grzałki akwarystyczne są niebezpieczne, chyba ze zostaną dobrze zabezpieczone przed jaszczurką.

Jako podłoże nadają się wszelkie ściółki używane w terrariach tropikalnych – kora, mech, forestfloor, torf kokosowy, kostka kokosowa, podłoże korkowe itp. oraz ich mieszanki. Najbezpieczniej używać podłoża produkowanego z myślą o gadach a nie zastosowaniach ogrodniczych.

Wentylacja w terrarium
Kwestia wentylacji jest często traktowana po macoszemu, tymczasem jest bardzo ważna. Trudno wymagać by zwierzę czuło się dobrze w pomieszczeniu, gdzie gorące, wilgotne powietrze ‚stoi’ i jest bardzo duszno. Legwan nie będzie czuł się dobrze oddychając wciąż tym samym, „zużytym” powietrzem. Ten problem pojawia się szczególnie w terrariach zrobionych z akwariów, gdzie jedyna wentylacja znajduje się w górnej pokrywie lub w terrariach, które mają niewielkie powierzchnie wentylacyjne zrobione z blachy z otworami.

Prawidłowa wentylacja powinna znajdować się w dwóch miejscach by zapewnić przepływ powietrza. Jeden otwór wentylacyjny np. w bocznej ściance a drugi w pokrywie. Otwory wentylacyjne nie mogą znajdować się naprzeciwko siebie, gdyż powstanie niebezpieczny dla zdrowia zwierzęcia przeciąg. Najlepiej przykrywać je drobną siateczką metalową.

Postępowanie z gałęziami i korzeniami z lasu
Do terrarium dla legwana często przynosi się konary i korzenie z lasu. Jest to dobry i tani sposób jednak można nanieść do zbiornika nieproszonych gości, takich jak chociażby owady. Aby temu zapobiec można wymoczyć je w wodzie z dużą ilością soli, następnie starannie wypłukać i ‚przelać’ wrzątkiem.

Terrarium zewnętrzne (woliera)
Świetnym rozwiązaniem dla legwanów na lato jest przestronna woliera balkonowa lub ogrodowa. Najprościej wykonać ją rozpinając siatkę o odpowiednich oczkach na drewnianym szkielecie. Wewnątrz woliery umieszczamy gałęzie, liny i siatki do wspinania się, wygodne konary lub półkę do wygrzewania. Koniecznie należy pamiętać o miejscu zacienionym, a także pojemniku z wodą do picia i ochłodzenia się.

Pobyt w wolierze w ciepłe dni bardzo służy zwierzętom, pięknie się wybarwiają, nabierają apetytu, promienie słoneczne są naturalnym środkiem zapobiegającym MBD. Należy pamiętać, że młode legwany są bardziej wrażliwe na wychłodzenie, przegrzanie i brak prawidłowej wilgotności niż osobniki dorosłe.

Chów bezterraryjny
Niektórzy właściciele trzymają swoje legwany luzem, bez terrarium. Legwany takie chodzą sobie po mieszkaniu lub domu gdzie chcą lub mają przeznaczony dla siebie pokój. Niestety chów taki niesie za sobą wiele zagrożeń zdrowia a nawet życia legwana i dlatego nie jest polecany. Jednak, jak prawie wszystko ma również swoje dobre strony. Pod spodem postaram się wymienić wady, zalety i warunki konieczne chowu bezterraryjnego.

Zalety:

• właściciel ma pełniejszy kontakt ze zwierzęciem
• legwan bywa zazwyczaj bardziej oswojony i nawykły do przebywania z ludźmi niż zwierzę przebywające głównie w terrarium
• nie istnieje problem terraryjnej rutyny zabijającej ciekawość i ruchliwość legwanów trzymanych w terrariach
• odpadają koszty budowy terrarium

Wady:

• utrzymanie właściwej temperatury i wilgotności jest bardzo trudne, żeby nie powiedzieć niemożliwe
• istnieje bardzo dużo zagrożeń życia i zdrowia legwanów: od problemu wychładzania się legwana po mechaniczne urazy spowodowane przez same legwany buszujące po domu (np. ześlizgnięcie się z gładkich powierzchni) i właścicieli (nadepnięcie, przytrzaśnięcie drzwiami itp.)
• terytorializm samców dotyczy powierzchni pokoju/mieszkania a nie tylko terrarium
• nasze mieszkania są najczęściej nie doświetlone, zbyt ciemne dla legwanów
• może pojawić się problem utrzymania higieny, jeśli legwan będzie wędrował w takich miejscach jak meble kuchenne, stół w jadalni czy pokój małego dziecka

Warunki konieczne:

• ciepłe, jasno oświetlone mieszkanie
• maksymalnie bezpieczne mieszkanie: trzeba usunąć wszelkie bibeloty, które legwany mogłyby pozrzucać, potłuc, poranić się o nie. Wszelkie zakamarki, w które legwan mógłby wejść i zaklinować się, należy zabezpieczyć
• należy kontrolować miejsce przebywania legwana i temperaturę jego ciała tak często jak jest to możliwe
• w pokoju, w którym najczęściej przebywa legwan powinien min. kilka godzin dziennie chodzić elektryczny nawilżacz powietrza
• mieszkaniu nie może być zwierząt zagrażających legwanowi (psów, kotów, dużych papug)
• należy cały czas pamiętać o obecności legwana i mieć ją na uwadze poruszając się po domu
• legwan powinien być duży (min. 80cm)
• legwan MUSI mieć własne miejsce wyposażone w gruby konar, lub sztuczne drzewko, lampę UV, promienniki ciepła, miskę z wodą i pokarmem oraz kuwetę z wodą.

Mimo, że mój pierwszy legwan był trzymany w chowie bezterraryjnym nie polecam tej metody, szczególnie początkującym właścicielom. Niesie ona ze sobą zbyt wiele zagrożeń zdrowia legwana. Mój Zielony wyrósł co prawda na zdrowego, bystrego i ciekawskiego zwierzaka, który sam potrafił nauczyć się wielu rzeczy, miałam jednak sporo szczęścia, że nic mu się nie stało podczas mojej nieobecności w domu. Mimo zalet, lepiej nie ryzykować zdrowia i życia jaszczurki. Dobrym wyjściem jest zamykanie jaszczurki w terrarium podczas nieobecności w domu i w nocy i pozwalanie jej na buszowanie po mieszkaniu, gdy jesteśmy w domu. Możemy jej wtedy pilnować i przeciwdziałać zagrożeniom, a jednocześnie rozbudzać ciekawość jaszczura i oswajać go.

Najlepiej przyjąć jest zasadę, że im legwan jest młodszy tym więcej powinien przebywać w terrarium. Terrarium intensywnie oświetlamy 12-14h na dobę. Parametry najlepiej kontrolować jest za pomocą termometru i higrometru. Korzystnie jest zastosować ‚timer’ tak by legwan miał regularny cykl dobowy.

Wyspa ciepła
Na koniec jeszcze jedna ważna kwestia związana z tzw. wyspą ciepła czyli miejscem do wygrzewania się. Legwany zielone, podobnie jak wiele innych jaszczurek, spędzają godziny na kąpielach „słonecznych” a miejsce wygrzewania się jest najczęściej ulubionym miejscem w terrarium. Dbając by było wygodne zadbajmy jeszcze o jedną kwestię – mianowicie strefa ciepła powinna obejmować całe ciało jaszczurki, łącznie z bardzo długim ogonem. Jest to ważne w terrarium i niezmiernie ważne jeśli legwan terrarium nie posiada. Jeśli naszą wyspą ciepła jest jedna żarówka część ogona jaszczurki znajduje się zawsze poza nią, w wyniku czego jest chronicznie niedogrzana i źle ukrwiona. Jest to jedna z przyczyn bardzo częstej u tego gatunku suchej martwicy ogona. Prawidłową wyspę ciepła uzyskamy montując żarówki w szeregu nad ulubioną półką czy konarem.

Żywienie
Legwany zielone, w przeciwieństwie do większości jaszczurek, są wegetarianami. Prawidłowe żywienie legwanów ma kluczowe znaczenie w profilaktyce chorób i zapewnieniu im długiego życia. Wyróżniamy dwie szkoły żywienia legwanów, różniące się miedzy sobą stanowiskiem wobec podawania białka zwierzęcego.

Pierwsza mówi o podawaniu białka zwierzęcego w proporcjach 20% dla młodych i samic w ciąży oraz 10% dla dorosłych legwanów.

Druga szkoła jest za całkowicie wegetariańskim pożywieniem legwanów. Argumentami jest znaczne wyniszczenie układu pokarmowego (wątroba, nerki) powodowane przez białko zwierzęce, co może wiązać się ze znacznym skróceniem życia zwierzęcia.

Wielu hodowców poleca wypośrodkowanie między jednym i drugim wariantem diety, co oznacza podawanie np. 2-3 noworodków mysich raz w miesiącu (szczególnie samicom w ciąży) czy pewnej ilości owadów młodym legwanom, które swoją drogą doskonale polują.

Badania dzikich legwanów wykazały, że zwierzęta te są przede wszystkim liściożercami, uzupełniającymi swoją dietę w kwiaty i od czasu do czasu owoce, a także nieduże ilości białka zwierzęcego. W żołądkach młodych legwanów znajdowano niewielkie ilości bezkręgowców, obserwowano także starsze legwany pożerające jaja i pisklęta. Jednak nie ulega wątpliwości, że udział białka zwierzęcego w diecie dzikich iguan jest marginalny. Podając go zbyt wiele możemy doprowadzić do niewydolności narządów wewnętrznych gada. Jednak można zadać sobie pytania czy całkowite pozbawianie tej jaszczurki białka zwierzęcego, szczególnie jeśli chodzi o rosnące młode i ciężarne samice, jest słuszną decyzją. Osobiście jestem za niewielkim około 5% dodatkiem białka zwierzęcego dla młodych i samic w oraz po ciąży oraz minimalnym około 2-3% dodatkiem dla pozostałych legwanów. Najlepszym wyborem wydają się być naturalne źródła białka jak owady (świerszcze, karaczany), jajko czy niewielkie gryzonie bądź ich noworodki.

Którąkolwiek szkołę wybierzemy żywiąc naszą iguanę, podstawą diety jest pokarm roślinny, podawany w odpowiednich proporcjach.

Liście, pędy i kiełki stanowić powinny 70-80% pokarmu iguany. Muszą one stanowić podstawę każdej sałatki przyrządzanej dla legwana. Kolejnym składnikiem są warzywa i (nie za często) owoce. Białko zwierzęce powinno pojawiać się w niewielkich ilościach (lub wcale – to już zależy od decyzji opiekuna).

Wiosną i latem najlepszą spiżarnią dla legwana jest czysta ekologicznie łąka, na której natura oferuje najzdrowszy, darmowy pokarm. Dzikie zioła i chwasty tj. mniszek lekarski (nazywany mleczem), babka, koniczyna i wiele innych mogą z powodzeniem stanowić większość posiłków legwana w sezonie. Zima niestety nie jest łaskawą porą roku dla hodowców roślinożernych jaszczurek i żółwi. Wielkość dorosłych legwanów sprawia, że hodowla kiełków i roślin doniczkowych nie wystarcza i musimy ratować się sklepowymi warzywami i owocami. Chcąc nie chcąc wprowadzamy wówczas do diety mniej zdrowe pokarmy takie jak kapusta pekińska oraz wydajemy pieniądze na rucolę, endywię, koperek, zioła w doniczkach z utęsknieniem wyglądając pierwszych liści mlecza, babki i koniczyny.

Pęki liści, kwiatów, gałęzie drzew można podawać poprzez zawieszenie ich w całości w terrarium. Dostarczy to legwanom trochę zajęcia. Natomiast inny pokarm taki jak warzywa, owoce należy pokroić w kawałki pasujące do pyska legwana (najtwardsze możemy zetrzeć na tarce). Iguany połykają kęsy pokarmu w całości, należy wiec uważać by nie udławiły się zbyt dużymi kawałkami.

Legwany w środowisku naturalnym maja stały dostęp do pokarmu i tak też powinno być w terrarium. Pokarm podajemy godzinę – dwie po zapaleniu oświetlenia w terrarium, po porannym wygrzaniu się jaszczurki. Ciepło jest im niezbędne do prawidłowego przebiegu procesów trawiennych, więc miskę dobrze zabrać z terrarium na godzinę – dwie przed zgaszeniem światła.

Sporną pozostaje kwestia podawania białego sera. Bywa on polecany, jako dobre źródło wapnia. Jednak należy pamiętać, że gady nie są przystosowane do trawienia laktozy zawartej w nabiale. Takie przystosowanie nie jest im potrzebne, ponieważ samice nie karmią swych młodych mlekiem jak to ma miejsce u ssaków. Zdarza się, że legwany chętnie jedzą takie pokarmy jak sery, kiełbasa, chleb, gotowane czy smażone potrawy, doprawiane warzywa itp. ? w żadnym wypadku nie należy dawać takich produktów legwanowi, nawet jako małych przekąsek. Zwierzę nie rozumie jak szkodliwe są dla niego te pokarmy i nie powiąże ewentualnych dolegliwości od strony przewodu pokarmowego z ich zjedzeniem.

Suplementy
Zdrowa, urozmaicona dieta i dostęp do promieni słonecznych bądź zastępujących je lamp UVB są lepsze niż jakakolwiek sztuczna suplementacja. Dlatego też latem, gdy dieta legwana jest bogata we wszelkie naturalne dobro a dodatkowo może on jeszcze korzystać z promieni słonecznych można je znacznie okroić lub wręcz wycofać. Kiedy indziej, szczególnie zimą, gdy dieta staje się uboga a stosunek wapnia do fosforu w pokarmach niekorzystny, warto sięgnąć po suplementy sprawdzonych firm. Podajemy wapń oraz zestaw witamin i minerałów, najlepiej w postaci proszku do mieszania z pokarmem. Niektóre legwany nie chcą jednak przyjmować tak doprawionego obiadu – wówczas możemy przemycić suplementy np. zawinięte w ulubiony liść. Dwukrotne podanie wapnia i jednokrotne witamin w czasie tygodnia powinno zupełnie wystarczyć – pamiętajmy, że hiperwitaminoza jest równie niebezpieczna jak niedobory.

Zakup
Najlepszym wyjściem jest zakupienie legwana bezpośrednio od hodowcy ? niestety w Polsce są oni nieliczni i najczęściej kupujemy legwaniątka w sklepach zoologicznych lub na giełdach terrarystycznych. Te iguany pochodzą najczęściej z ferm hodowlanych usytuowanych w krajach ich występowania na wolności. Niestety mają one za sobą długą, stresującą podróż, a ryzyko występowania u nich endopasożytów jest większe niż u zwierząt pochodzących z hodowli. Dlatego jeśli istnieje szansa nabycia legwana od hodowcy warto na nią poczekać i zapłacić więcej za legwanka. Jeśli decydujemy się na zakup w sklepie zoologicznym wybierzmy taki sklep, który zapewnia zwierzętom dobre warunki. Niekiedy odruch serca podsuwa pomysł kupienia zaniedbanego legwana i wyrwania go z tragicznych warunków, jednak postępując w ten sposób przyczyniamy się do dalszego niewłaściwego postępowania ze zwierzętami, gdyż miejsce zakupionego zwierzęcia z pewnością zajmie kolejne. Najlepszym wyjściem z takiej sytuacji jest poinstruowanie co do prawidłowych warunków przetrzymywania zwierząt – możliwe, że złe wynikają z niewiedzy czy lekkomyślności, a nie złej woli. Jeśli jest inaczej niestety nie wiele można zrobić prócz prób zainteresowania odpowiednich organizacji dana placówką.

Mając już upatrzonego legwanka należy mu się dokładnie przyjrzeć. Legwan nie powinien być wychudzony ani wzdęty. Oczy i nozdrza powinny być czyste, podobnie, jak okolica kloaki. Palce nie powinny być połamane czy opuchnięte. Należy zwrócić uwagę czy w okolicy ogona i łap nie ma tkanki martwiczej. Najlepiej wybrać się po legwany z kimś mającym doświadczenie z tymi zwierzętami.

Maluch, podrostek czy osobnik dorosły?

• od wyklucia się do kilku miesięcy

- jest łatwiejszy do oswojenia i zaadaptowania się do Ciebie i Twojego mieszkania
– nie ma mocno utrwalonych złych nawyków np. żywieniowych
– można obserwować jego rozwój niemalże ‚od początku’, obserwować zmiany wielkości, koloru, osobowości i zachowań
– mamy pewność, że od małego jest właściwie karmiony i przebywa w dobrze urządzonym terrarium
- jest bardziej wrażliwy na wszelkie nieprawidłowości niż zwierzę dorosłe
– z powodu rozmiarów i delikatności większość czasu musi spędzać w terrarium(!)
- musimy zapewnić mu terrarium przejściowe (dodatkowe koszty)

• podrostek 12-24 miesiące

- jeśli legwan przebywał w złych warunkach lub ma złe nawyki żywieniowe nie jest jeszcze za późno by to zmienić
– legwan jest bardziej odporny, więcej czasu może spędzać poza terrarium
- dobre rozwiązanie dla osób które chcą zbudować od razu duże, ostateczne terrarium dla legwana.
– w tym wieku dają o sobie znać horomony, legwany zaczynają dojrzewać płciowo. W wieku dwóch lat samice mogą składać jajka. W tym okresie legwan bywa niesforny, ‚rozskakany’, może też zachowywać się agresywnie, próbując sprawdzin czy jest w stanie zdobyć dominację na określonym ‚terrytorium’

• dorosły

- często są spokojniejsze niż ‚podrostki’, chętniej akceptują kontakt z opiekunem
– dobre rozwiązanie dla osób które chcą nabyć legwana określonej płci, poszukujących pary dla swojej dorosłej iguany w celu rozmnażania
– znany jest ostateczny wygląd i charakter legwana
- mogą spędzać poza terrarium dużo czasu
– wszelkie niekorzystne nawyki np. żywieniowe będą trudne do wykorzenienia
- z początku legwan może traktować cię nieufnie
– jeśli legwan nie jest w ogóle oswojony oswojenie go zajmie na pewno dużo czasu
- jeśli legwan był nieprawidłowo karmiony lub/i przebywał w złych warunkach mogło odbić się to już niekorzystnie na jego zdrowiu a zmian nie da się cofnąć

• uwagi

Kupując legwana należy pamiętać, że są to wciąż nieudomowione zwierzęta i nawet te urodzone w niewoli nie zatraciły naturalnych instynktów. Nie dajmy się zwieść obrazkom z filmów czy reklam przedstawiające legwany wytresowany jak psy, chodzące grzecznie za noga na smyczy lub siedzące bez ruchu na ramieniu w każdej sytuacji. Zdarzają się co prawda wyjątkowo spokojne osobniki, które pozwalają zrobić ze sobą niemal wszystko, ale na pewno nie jest to regułą. Większość legwanów jest dość płochliwa, także agresja nie jest niczym niezwykłym. Szczególnie nieoswojonym iguanom zdarza się popaść w panikę, podczas której miotają się po terrarium czy pokoju, nie zważając właściwie na nic. Podczas takiego ?ataku szału? łatwo mogą zrobić sobie krzywdę ? od skaleczenia czy wyrwanie pazura po dużo poważniejsze urazy. Dlatego ważne jest zadbanie by terrarium lub mieszkanie, jeśli wypuszczamy legwany, było maksymalnie bezpieczne.

Kupując legwana stajemy się za niego odpowiedzialni. Zastanówmy się czy nie powędruje do zoo gdy zbytnio wyrośnie lub nas ugryzie. Jeśli jesteśmy gotowi zmierzyć się z problemami, otrzymamy w zamian piękne, niezwykłe stworzenie, które przy dobrej opiece zostanie z nami długie lata.

Jeden legwan, para czy grupa ?
Legwany w środowisku naturalnym żyją w grupach. Również w terrarium – jeśli tylko warunki na to pozwalają – można trzymać więcej niż jednego legwana.
Kiedy ogląda się zdęcia lub filmy przyrodnicze z udziałem dzikich legwanów, można zauważyć że zwierzęta te przebywają najczęściej w grupach lub skupiskach własnego gatunku. Wydaje się więc najnaturalniejsze również w warunkach domowych utrzymywać więcej niż jednego legwana. Wybierając tę metodę trzeba jednak liczyć się z pewnymi trudnościami, jakie możemy napotkać.

Nie należy łączyć razem dwóch samców, najlepszym rozwiązaniem jest samiec z kilkoma samicami, ale również mogą to być dwie samice lub parka. Kupując dwa młode legwanki należy kupić je z innych źródeł, by uniknąć możliwego chowu wsobnego. Niestety należy liczyć się z faktem, że legwany okażą się dwoma samcami, wtedy konieczne będą osobne terraria lub wymiana z innym hodowcą.

Niektórzy hodowcy podpowiadają, że najlepszym rozwiązaniem jest zakup grupy młodych i wyłonienie z nich z czasem pary bądź haremu. Takie postępowanie daje większe szanse na osiągnięcie sukcesu hodowlanego niż parowanie obcych zwierząt, które mogą się nie zaakceptować. Niekiedy właściciele iguan bywają bardzo rozczarowani, gdy okazuje się, że z trudem zdobyta samica nie jest akceptowana przez samca (bądź na odwrót), zwierzęta gryzą się i prześladują, tak, że konieczne jest ich rozdzielenie. Niestety nie każdy posiadacz pary legwanów jest w stanie trzymać je w jednym terrarium. Tak jak i u niektórych innych gatunków jaszczurek istnieje tu problem niekompatybilności osobników – nie każda para się zaakceptuje i doczeka potomstwa. Poza tym przy parowaniu dorosłych zwierząt instynkt obrony terytorium może zwyciężyć nad zainteresowaniem osobnikiem płci przeciwnej dlatego jeśli się na to decydujemy najlepiej połączyć to z przeprowadzką do nowego, dużego terrarium, tak aby żadna z jaszczurek nie czuła się zmuszona do obrony swojego rewiru przed intruzem. Im więcej legwanów zamierzamy razem trzymać tym większe terrarium musimy dla nich przeznaczyć.

Kiedy dokupujemy nowego osobnika należy najpierw przeprowadzić mu 6-tygodniową kwarantannę, co zmniejsza ryzyko przeniesienia chorób.

Oswajanie
Legwany są z natury płochliwe i boją się ludzi. Przekonanie jaszczurki, że z naszej strony nic jej nie grozi może zająć sporo czasu, ale na pewno warto to zrobić. Kontakt z oswojonym zwierzęciem jest dla opiekuna przyjemniejszy, a dla zwierzęcia mniej stresujący. Oswajanie legwana to wpojenie mu, że nasza obecność nie wiąże się z niebezpieczeństwem, a wręcz przeciwnie – może być przyjemna. Dużym błędem popełnianym przez właścicieli, legwanów jest łapanie nie oswojonych legwanów, mimo ich wyrywania się, bicia ogonem itd. Wyobraźmy sobie, jaki strach odczuwa wtedy mały legwan, przekonany, że padł ofiarą drapieżnika.

Oswajanie legwana powinno być stopniowe i uwzględniać indywidualne predyspozycje legwana. Zaczynamy od spędzania w pobliżu terrarium trochę czasu ? chodzi o to, by legwanek widział nas i przyzwyczajał się; najlepiej nie patrzeć nawet na legwana. On tymczasem obserwuje opiekuna i uczy się, że jego obecność nie wyrządza mu szkody. Może to potrwać od kilku dni do kilku tygodni, niekiedy sporo dłużej.

Gdy legwanik nie jest już „sparaliżowany” naszą obecnością, można rozpocząć próby karmienia z ręki i delikatnego dotyku. Gdy legwan nie obawia się jedzenia z ręki jesteśmy już na drodze do sukcesu. W końcu przychodzi czas na branie na ręce. Na początku można skłonić legwanka aby usiadł na ręce i pozwolić mu tak siedzieć w terrarium ? jest to bezpieczniejsze niż trzymanie go w pokoju, gdyby np. zaczął uciekać.

Ostatnim etapem jest noszenie legwana na ramieniu lub na ręce po mieszkaniu i wypuszczanie go luzem. Proces oswajania legwana może trwać pół roku lub więcej, niektóre nigdy nie pozwalają opiekunowi na zbytnie spoufalanie się. Są to zwierzęta o bardzo różnych charakterach.

Wycieczki po domu powinny odbywać się pod nadzorem, szczególnie dotyczy to młodych. Legwany są bardzo ciekawskie, nie tylko skaczą po wszystkim, a na gładkich meblach trudno im się utrzymać, ale także próbują zjeść różne, drobne przedmioty (co może bardzo źle się skończyć). Bardzo często ukrywają się w miejscach niedostępnych opiekunowi, wchodzą za meble, wdrapują się na półki i chowają za książkami. Ulubione miejsce każdej iguany to karnisze ? potrafią spędzać tam długie godziny. Inne, bardziej oswojone zwierzęta wybierają częstokroć nasłonecznione parapety lub ciepły wierzch monitora, spędzając tam czas na wygrzewaniu się i obserwacji pokoju.

Adaptacja
Adaptacja ? polega na przystosowaniu legwana nie tylko do życia w środowisku ludzi, ale także do dobrego czucia się w tym środowisku. Chodzi o to by nowe miejsce lub nowa osoba nie wywoływała w legwanie strachu a ciekawość. Autor ?Green iguana – The Ultimate Owner?s Manual? – 650-stronnicowego poradnika dla właścicieli legwanów zielonych zabierał swojego legwana na pokazy do szkół i nawet w obecności dużej, hałaśliwej gromadki dzieci legwan zachowywał spokój i był rozluźniony. Jak to osiągnąć? Warunkiem koniecznym jest dobre oswojenie legwana zobą i pokojem, w którym znajduje się jego terrarium. Dopiero potem można kontynuować pracę z nim ? pozwalamy mu pochodzić po innych pomieszczeniach w domu, siedzieć na parapecie i oglądać świat z wysoka. Zabieramy go na balkon do woliery. Jeśli przyjdą znajomi, którzy nie boją się legwana pozwólmy mu polizać ich ręce, wspiąć się na ich plecy. Niech podadzą mu jakiś przysmak, aby zrozumiał, że nieznane osoby nie są dla niego zagrożeniem.

Ważne jest kontrolowanie reakcji legwana ? jeśli jest zaciekawiony i rozgląda się wszystko w porządku. Jeśli jednak jest spięty, próbuje wyrwać się i uciec, lub jest sztywny ze strachu nie należy go męczyć. Jedne legwany są ciekawskie i odważne, inne bojaźliwe i między innymi od tego będą zależały ich reakcje. Nie zmuszaj jaszczurki do przebywania w miejscu, które bardzo ją stresuje i nie rób z niej „małpy w zoo” przyprowadzając codziennie przed terrarium gromadkę znajomych z dziećmi albo całą klasę.

We wszystkim należy znaleźć złoty środek. Pamiętaj, że stres bardzo szkodzi zdrowiu zwierzęcia, więc nie przesadzaj. Obserwuj legwana, by wiedzieć jak reaguje na nową sytuację. Nie spiesz się. Niektóre legwany szybko się adaptują, inne nie ?przełamią się? nigdy. Musisz zaakceptować swojego legwana takim, jakim jest, niezależnie czy to ciekawski i odważny ?zdobywca? czy miłujący spokój, lękliwy ?flegmatyk?. Do celów edukacyjnych można wykorzystywać jedynie idealnie oswojone i odważne a do tego łagodne osobniki.

Problem wychłodzenia
Problem ten dotyczy legwanów wypuszczanych luzem lub mających niedogrzane terrarium. Jeśli legwan wypuszczony luzem dostanie się w jakieś chłodne miejsce i temperatura jego ciała mocno obniży się a mimo to nie przenosi się on pod promiennik. Pozostaje więc tam, gdzie był i staje się coraz zimniejszy. Czytałam doniesienie właścicielki, która po kilku godzinnej nieobecności w domu odnalazła swojego legwana na parapecie, przy uchylonym oknie. Był bardzo zimny i czarny jak smoła. Minęło kilka dni zanim „doszedł do siebie”. Dlatego jeśli legwan chodzi luzem po mieszkaniu należy kontrolować gdzie się znajduje i czy nie zmarzł. Jeśli legwan jest zimny w dotyku należy go przenieść pod źródło ciepła. Nie ma co liczyć, że jeśli w pokoju znajduje się dostępne dla iguany źródło ciepła zawsze ona pod nie wróci, jeśli będzie jej zimno.

Profilaktyka krzywicy
Profilaktyką chorób są przede wszystkim dobre warunki, właściwa pielęgnacja i żywienie. Jeśli mamy w okolicy dobrego weterynarza warto zaprosić go raz na jakiś czas by przebadał zwierzaka, a także oddać kał do analizy na obecność pasożytów.

U młodych szczególnie dużo uwagi należy poświęcić profilaktyce krzywicy. Legwany tak jak inne gady, aby przyswoić wapń potrzebują witaminy D3, której synteza następuje w organizmie pod wpływem promieniowania słonecznego, a konkretniej promieni UVB; podawana sztucznie witamina D3 wg niektórych źródeł jest nieprzyswajalna przez gady. Legwany pozbawione tego promieniowania, a tym samym możliwości wytworzenia witaminy D3 nie są w stanie przyswoić prawidłowo wapnia z pokarmu i rozpoczynają jego absorpcje z kości. Gdy dojdzie do tego wadliwa dieta o chorobę nie trudno. Objawami krzywicy są: opuchlizna i słaby uścisk szczek, opuchlizna stawów, problemy z jedzeniem i poruszaniem się, wyraźne deformacje i łamliwość kości. Na dłuższą metę niedobory te mogą być przyczyną nie tylko strasznego powykręcania ciała legwana a nawet jego śmierci.

Profilaktyka krzywicy polega na zapewnieniu dostępu do naturalnego i sztucznego promieniowania UV, podawania wapnia i prawidłowego żywienia. Jako źródło sztucznego UV można wykorzystać świetlówki dla gadów ? emitują one słabe UV i świecą się 12-14 h na dobę. Innym sposobem są krótkie naświetlanie legwana lampą Ultravitalux (czas i sposón naświetlania znajdziesz na forum legwana zielonego). Obecnie nie poleca się już używanych w przeszłości lamp kwarcowych, gdyż mogą one łatwo stać się przyczyną poważnych oparzeń skóry i oczu zwierzęcia.

Najlepsze dla jaszczurek jest przebywanie na słońcu; w naszym klimacie możliwe jedynie latem. Można zbudować jaszczurce zewnętrzną wolierę lub (jeśli jest spokojna i akceptuje to) – zabierać ją na spacery w szelkach (lepsza jest szyta na miarę „kamizelka” z miękkiego materiału – należy ją tak zaprojektować by nie niszczyła grzebienia i nie sprawiała dyskomfortu zwierzęciu) i smyczy do ogrodu czy ogródka działkowego, pamiętając jednak, że w każdej chwili coś może wywołać jej panikę; nie można spuszczać iguany z oczu.

Wolierę, która jest zdecydowanie najlepszym pomysłem, najlepiej ustawić w ogrodzie, jeśli to nie możliwe ? na balkonie, koniecznie pamiętając o zacienionym miejscu i basenie z woda. Dobrym sposobem w każdych warunkach jest umożliwienie iguanie wygrzewania się na parapecie. Jeśli wstawimy w okno solidną, metalową siateczkę legwan będzie mógł korzystać z dobrodziejstw letniego słońca w znanym sobie otoczeniu i za niewielkim nakładem finansowym ze strony opiekuna. Nigdy jednak nie należy dopuszczać do pobytu legwana w otwartym, niezabezpieczonym oknie!

Ciekawość
Większość legwanów jest bardzo ciekawska i cechę tę można wykorzystać podczas oswajania. Duży oswojony osobnik, który jest wypuszczany poza terrarium będzie szukał sposobu by dokładnie zbadać każdy fragment pomieszczenia i szybko zauważa nowe przedmioty do tego pomieszczenia wprowadzone.

Ciekawość jest cechą popychającą legwany do badania swojego otoczenia, cechą hamującą jest strach. W zależności od stopnia oswojenia legwana i jego ?obycia? z przebywaniem poza terrarium będzie on bardziej lub mniej odważny w poznawaniu nowych miejsc i spacerowaniu po mieszkaniu. Również ciekawość jaszczura trzeba mieć na uwadze, myśląc o jego bezpieczeństwie ? nigdy nie wiadomo gdzie postanowi się dostać.

Pamięć i uczenie się
Legwany bywają zaskakująco bystre i wykazują dobrą pamięć. Z łatwością rozróżniają właściciela od innych osób. Jeśli raz już odkryją jak wyjść z pokoju lub wspiąć się w jakieś miejsce na pewno będą to wykorzystywały. Czytałam o legwanie, który ignorował stojącą drabinę póki nie zobaczył właściciela wspinającego się po niej a następnego dnia sam wspiął się po drabinie!

Cechy te można wykorzystać do nauki czystości ? robimy to w następujący sposób ? gdy widzimy, że legwan będzie się wypróżniał, delikatnie przekładamy go do kuwety z wodą i czekamy aż załatwi się. Można mu wtedy dodatkowo podać jakiś przysmak Powtarzamy to wielokrotnie.

W przypadku wielu legwanów nauka ta skutkuje i zaczynają same załatwiać się w kuwecie. Nie jest to czysta teoria, ponieważ nauczyłam w ten sposób czystości mojego samca. Jednak należy pamiętać, że nie każdy legwan da się do tego przekonać. Legwany to nie psy i nie można od nich wymagać, żeby nigdy nie nabrudziły. Karanie ich za załatwienie naturalnej potrzeby jest niedopuszczalne!

Agresja
Bardzo często z przeróżnych opracowań lub też od właścicieli sklepów zoologicznych dowiadujemy się, że legwan jest jaszczurką przyjazną, bardzo łagodną lub w najgorszym wypadku wszelkie agresywne zachowania ustają po oswojeniu zwierzęcia. Jednak nie jest to prawdą. Oczywiście możemy mieć szczęście i nabyć zwierzę, które nigdy nie wykaże wobec nas agresji, ale może tez zdarzyć się inaczej. Można wyróżnić trzy powody zachowań agresywnych:

Agresja spowodowana strachem lub/i nieoswojeniem
Dotyczy to najczęściej młodziutkich legwanów, które nie mogąc uciec decydują się na atak. Takie zachowanie jaszczurki świadczy o tym, że jest ona bardzo przerażona. Najczęściej gryzienie i bicie ogonem ma miejsce podczas łapania nieoswojonej iguany. Bicie ogonem może doprowadzić do uszkodzeń ogona i martwicy.

Agresja terytorialna
Szczególnie silny terytorializm obserwuje się u dojrzałych płciowo samców. Agresja na tle terytorialnym jest skierowana najczęściej do innych legwanów, ale może też dotyczyć opiekuna. Jeśli jesteś właścicielem samca pamiętaj aby traktować go delikatnie, ale zdecydowanie. Ignoruj jego kiwanie łbem, jeśli próbuje cię przegonić z jakiegoś miejsca, zabierz go stamtąd. Jeśli zachowuje się wobec ciebie agresywnie, postaw go na podłodze lub kanapie i stań nad nim, niech zobaczy że nad nim górujesz. Jest to kilka sztuczek, które pomogą ?ostudzić? nieco zapędy agresywnego samca. Legwan chcąc przestraszyć rzeczywistego lub domniemanego rywala przybiera postawę imponującą i energicznie kiwa łbem. Trzeba jednak pamiętać, że niektóre samce bywają bardzo agresywne, kąsając bez przyczyny co jest spowodowane wpływem hormonów i ciężko sobie z tym poradzić. W USA stosuje się kastracje silnie agresywnych osobników, która jest alternatywą dla ich usypiania przez zdesperowanych właścicieli. W takim wypadku zachowanie agresywne powinny wyciszać się wraz ze spadkiem stężenia hormonów płciowych w organizmie.

Agresja sezonowa
Dotyczy samców, które weszły w okres godowy. Powtarza się cyklicznie co roku, od momentu osiągnięcia dojrzałości przez samca. W okresie godowym nawet spokojne samce stają się bardziej agresywne i pobudliwe, mogą starać się kąsać i przeganiać opiekunów. Na szczęście okres godowy wystarczy przeczekać, by zachowanie legwana wróciło do normy.

Prócz tych trzech najważniejszych przyczyn powodem agresji może być też zbytnie naruszanie prywatności legwana lub sprawienie mu bólu.

Potencjalne agresywne zachowanie legwana jest jednym z powodów, dla których dzieci mogą zajmować się tą jaszczurką tylko pod nadzorem osób dorosłych.

Mowa ciała
Legwany posługują się pomiędzy sobą mowa ciała. Poznanie je tajników przyda się każdemu opiekunowi. Poniżej kilka charakterystycznych znaków.

• Rozluźnienie – legwan leży z łapami wyciągniętymi wzdłuż ciała, worek jest luźny, przymyka oczy lub leniwie rozgląda się dookoła.
• Strach – legwan jest spięty, worek podgardzielowy wtula mocno w gardło. Oczy szeroko otwarte. Tak zachowuje się również legwan zdominowany wobec dominanta.
• ”Daj mi spokój” – legwan zamyka oczy na widok opiekuna, dotknięty odsuwa się lub nie reaguje. Zamykanie oczu w czasie głaskanie jest wyrazem braku akceptacji tej sytuacji a nie przyjemności, jak często uważają początkujący terraryści!
• Dominacja – legwan energicznie kiwa łbem. W ten sposób porozumiewa się także z innymi osobnikami i zaznacza, że znajduje się na swoim terytorium.
• Agresja – legwan staje na wyprostowanych łapach, oczy są szeroko otwarte, garb tłuszczowy podniesiony, kolce nastroszone, łałok rozpostarty, robi się ?płaski? jak ryba. Potrząsa łbem, bije ogonem, kąsa. Próbuje wyglądać na większego niż jest w rzeczywistości. Ustawia się bokiem do człowieka, by móc w każdej chwili uderzyć go ogonem, co może być bolesne.
• Stres – legwan wykazuje objawy strachu zmienia barwę na ciemniejszą.

W warunkach naturalnych gody przypadają na okolicę stycznia i lutego, odbywają się raz w roku. Samice składają jaja w porze suchej, natomiast młode wykluwają się w porze deszczowej mając pod dostatkiem świeżego pokarmu. W niewoli te, odpowiadające naturalnym, sezony rozrodcze nie są zachowane. Doniesienia hodowców mówią o przystępowaniu do godów np. w maju czy latem; w klimacie europejskim można to najprawdopodobniej tłumaczyć zwiększaniem długości dnia i intensywności nasłonecznienia późną wiosną i latem. U samców rozpoznajemy okres godowy po zwiększonej aktywności, agresji i zmniejszonym apetycie. Rozpoznanie tego okresu jest trudniejsze u samic.

Ogólnie u legwanów, które weszły w okres godowy obserwujemy:

• zmianę barwy (pojawia się przede wszystkim pomarańcz na kończynach samców)
• agresję, pobudliwość do walki ( charakterystyczne tylko dla samców)
• częstsze niż zwykle kiwanie łbem (samce)
• ”huśtawki nastrojów”
• drażliwość
• niespokojne zachowanie
• powiększenie się porów płciowych (u samców pojawiają się charakterystyczne ‚ostrogi’)
• zmniejszenie apetytu samców i samic
• samce wspinają się na samice, próby kopulacji

Aby gody zakończyły się powodzeniem musi być spełnione kilka warunków: trzeba posiadać samca i samicę najlepiej zbliżonej wielkości, zwierzęta muszą być zdrowe, mieć do dyspozycji sporą przestrzeń. Szczególnie ważna jest długotrwałe prawidłowe żywienie legwana, podawanie wapnia, a także naturalne i sztuczne światło ultrafioletowe oraz zachowanie prawidłowej wilgotności i temperatury, jak najbardziej zbliżonych do wahań rocznych w naturalnym środowisku.

Łącząc legwany należy je obserwować, ponieważ zamiast do godów mogą przystąpić do walki, a mniejszy czy słabszy osobnik nie mogąc uciec, może zostać mocno poturbowany. Bardzo ważne jest zapewnienie samicy miejsca do złożenia jaj. Samice składają jaja niezależnie od tego czy były pokryte przez samca czy też nie. Jeśli samica nie będzie miała odpowiedniego miejsca do złożenie jaj, może dojść do ich zatrzymania i konieczna będzie operacja, by uratować jej życie. Równie istotne jest podawanie samicy w okresie ciąży dużych ilości wapnia, których potrzebuje ona do produkcji jaj – w przeciwnym razie może nastąpić odwapnienie organizmu i znaczne osłabienie samicy.

Po złożeniu jaj samicy nie należy dopuszczać do pudełka z nimi, gdyż łatwo może je zniszczyć. Jaja przenosimy do inkubatora. Długość inkubacji w temperaturze ok.30 stopni waha się od 80 do 90 dni. Jaj nie należy obracać; muszą mieć zapewnioną odpowiednią stałą temperaturę i wilgotność. Młode po wykluciu trzymamy w sterylnym terrarium póki nie wchłoną resztek woreczka żółtkowego, a później umieszczamy w terrarium dla młodych.

***
Autor: Alicja

Powyższy artykuł stanowi własność jego autora i jest chroniony prawami autorskimi. Publikowanie i rozpowszechnianie bez zgody autora jest zabronione.