Opis gekona orzęsionego (Correlophus ciliatus)

Informacje wstępne

Do lat 90tych gekony orzęsione były uznawane za gatunek wymarły. Powtórnie odkryte na wyspach Nowej Kaledonii błyskawicznie stały się popularne, lubiane i rozpoznawane w świecie terrarystyki. Wystarczyło pięć lat aby z nieznanego nikomu gatunku jaszczurka stała się jednym z ulubionych. Gekon ten stwarza wspaniałe możliwości zarówno dla hobbystów, którzy chcą się cieszyć posiadaniem jednej lub kilku jaszczurek, jak i dla hodowców lubiących pracować z odmianami barwnymi. Obecnie w USA i krajach Europy Zachodniej gekony orzęsione zaczynają już dorównywać, o ile nie dorównują, popularnością gekonom lamparcim, a i w Polsce zyskują coraz szersze grono miłośników. Hodowcy uważają, że gekony orzęsione mają szansę zachwiać dominującą pozycją gekona lamparciego jako najbardziej rozpoznawalnego i najchętniej wybieranego gekona. Największe znaczenie dla tego sukcesu ma łatwość opieki nad tym gatunkiem, jego wielka uroda oraz mnogość wzorów i kolorów sprawiająca, że jest w czym wybierać.

Środowisko naturalne i tryb życia

Gekony na wolności – jak już wspominałam, gekon orzęsiony występuje na wyspach Nowej Kaledonii, położonej około 1400 kilometrów od wybrzeży Australii. Panuje tam klimat ciepły i wilgotny, średnia temperatura roczna to 24 stopnie, w ciągu roku waha się ona od 22 stopni (w lipcu) do 27 stopni ( w styczniu). Wilgotność wynosi około 70%. Środek wyspy jest górzysty.
Aktywność – gekony orzęsione są zwierzętami o aktywności nocnej. Dzień spędzają ukryte blisko ziemi lub wręcz na ziemi. Wieczorem budzą się i wspinają się na krzewy i drzewa w poszukiwaniu pokarmu.

Cechy charakterystyczne, wygląd, budowa i odmiany

Wygląd i budowa

Gekon orzęsiony dorasta do 25cm długości (wraz z ogonem), dorosłe osobniki ważą około 40-65gram; przeciętne osobniki mają 20-22cm i ważą 40-45gram.

Należą do grupy gekonów wyposażonych w przylgi (lamele), pozwalające im bez problemu przemieszczać się po gładkich, pionowych powierzchniach. Ciekawą cechę stanowi chwytny ogon, dodatkowo ułatwiający poruszanie się nad ziemią. Oczy pozbawione są powiek, dlatego aby utrzymać ich czystość gekon przeciera je dość często językiem jak szmatką. W czasie snu oczy zostają częściowo schowane w głębi oczodołów. Budowa ciała jest masywna, gekon jest krępy, ma dużą i szeroką głowę, ogon nie jest zbyt gruby. Charakterystyczną cechą gatunku, od której pochodzi jego nazwa, są przekształcone łuski w postaci kolczastego grzebyka, zaczynające się nad oczyma i mające wygląd rzęs. Gekon orzęsiony jest gatunkiem polimorficznym – oznacza to, że występuje naturalne zróżnicowanie kolorów i wzorów pomiędzy osobnikami. To właśnie sprawia, że hodowla tych zwierząt jest taka ciekawa, a jednocześnie daje duży wybór nabywcom jaszczurek.

Kolorowy świat gekonów – odmiany

Osobie zaczynającej swoją przygodę z gekonami orzęsionymi może być ciężko połapać się w mnogości różnych odmian: kolorów, wzorów, wielkości kolczastych łusek itp. Sprawę komplikuje fakt, że niektóre odmiany występują pod różnymi nazwami, z kolei inne są dyskusyjne. Mam nadzieję, że przygotowana przez mnie rozpiska pomoże zorientować się nieco w kolorowym świecie tych jaszczurek. Przede wszystkim należy sobie uświadomić, że aby określić odmianę danego gekona należy zwrócić uwagę na kilka cech.

Oto one:

1. Kolory

Buckskin – szaro-brązowy gekon w różnych odcieniach, niekiedy jasno-beżowy, ale może być też prawie czarny. Ta odmiana barwna jest najmniej pożądana.
Żółty (yellow) – w różnych odcieniach
Czerwony (red) – w różnych odcieniach
Pomarańczowy (orange) – w różnych odcieniach
Czekoladowy (chocolate) – od mlecznej po gorzką czekoladę
Zielony (green, olive) – zwykle odcień oliwkowy, ale może być jaśniejszy

2. Wzory

Patternless – gekon, który jest cały w jednym kolorze; może mieć bardzo blade wzory.

Bi-color – gekon w jednym kolorze, ale dwóch odcieniach, kiedy ciało ma jeden ton, a grzbiet i głowa inny.

Flame (Fire) – tą odmianę charakteryzuje kolorowy, grzbietowy pas, ciągnący się od głowy do nasady ogona. Prawdziwy „flame” nie ma lub ma niewiele znaczeń na bokach i kończynach.

Chevron – osobniki podobne do Flame, lecz z głową w kolorze „tła”, często mimo wszystko oferowane w handlu jako Flame.
Harlequin – odmiana „Harlequin” jest wariacją odmiany „Flame” i bywa w skrócie nazywana „Harley”. Ma spotęgowaną ilość motywów i kolorów na bokach i nogach, czym różni się od typowego „Flame”.
Extreme Harlequin – harlequin ze spotęgowaną (w porównaniu do „zwykłego” harleya) ilością motywów na bokach, tak, że u najlepszych osobników pozostaje niewiele widocznej barwy tła.
Blonde – jest to gekon z bardzo ciemnym tłem (czarnym lub ciemno brązowym im ciemniejszym tym lepiej) z kremowymi lub białymi znaczeniami harlequin (im jaśniejsze tym lepiej).
Creamsicle – jest to gekon ze znaczeniami harlequin, ale z pomarańczowym tłem i białymi lub kremowymi dodatkami na głowie i grzbiecie.
Marble – stosunkowo nowa odmiana, będąca wariacją odmiany harlequin. Pręgi z wzorów na bokach gekona łączą się z wzorem grzbietu, pasy występują także na grzbiecie.
Pinstripe – odmiana Pinstripe jest odmianą Flame albo Harlequin, u której pas na grzbiecie jest obramowany białym lub kremowym paseczkiem. Jeśli paseczek jest w ciemnjszym kolorze niż cały gekon mówi się na to „odwrotne obramowanie” (reverse pinstripe). Jeśli gekon ma luki w obramowaniu mówi się „częściowe obramowanie” (partial pinstripe), ale żeby się do tego zakwalifikować musi mieć przynajmniej 50% obramowania.

Tiger – odmiana jest charakteryzowana poprzez tygrysie wzory, które przebiegają z jednej strony na drugą poprzez grzbiet. Czasem głowa także ma wzory. Wzory zwykle są ciemniejsze niż reszta gekona.

Brindle – tiger ze spotęgowaną ilością motywów – pasy są grubsze, wyraźniejsze i występują gęściej niż u typowego tigera.
Dalmatian – dalmatian może być łatwo rozpoznany poprzez swe czarne cętki (czasem też czerwone, białe, oliwkowe). Rysunek dalmatyńczyka może koegzystować z innymi odmianami takimi jak harlequin, dając odmianę „harlequin dalmatian” albo „flame dalmatian” itd.
Superdalmatian– dalmatian ze spotęgowanym nakrapianiem, upodabniającym go do psa rasy dalmatyńczyk. Im więcej kropek tym wyższej jakości jest gekon, pożądane są także duże kropki.

Moonglow – prawie biały gekon, ta odmiana jest bardzo rzadka, a przez wielu hodowców w ogóle negowana. Wielu nabywców pada ofiarą oszustwa gdyż okazuje się, że gekon jest biały jedynie w fire down.

3. Struktury

Crowned – odmiana u której charakterystyczne łuski (kolce, grzebień, „rzęsy”) na głowie są powiększone, niekiedy mogą nawet zwisać na dół, to czyni głowę szerszą niż u przeciętnego gekona, mają więc one długość głowy mniej niż 1.3 razy szerokości.

Furry – odmiana u której łuski wzdłuż grzbietu są powiększone dając wrażenie futra.
Reverted – gekony u których długość głowy wynosi 1.5 razy i więcej szerokości, co widać kiedy wyrostki są zredukowane lub nawet zupełnie nieobecne. Klasyfikuje się to jako cechę niepożądaną.
Phantom pinstripe

Znany także jako „patternless pinstripe”. Odmiana klasyfikowana jako strukturalna, a nie barwna, jak pinstripe. Podstawowo jest to gekon pinstripe, u którego wzór jest nieobecny, ale wypukłe łuski obramowania są widoczne, także jest zwykle ślad po bocznych wzorach. Łuski obramowania są grzebieniem, który biegnie od szyi w dół, do ogona. Różnica między tym, a „normalnym” gekonem jest taka, że grzbietowe łuski grzebienia są podniesione i kolczaste bardziej niż małe, okrągłe łuski jakie ma większość gekonów.

Przeglądając strony i oferty poświęcone gekonom orzęsionym można natknąć się na wiele innych nazw odmian, gdyż duże hodowle wprowadzają często własne linie i nazwy. Niektóre stanowią jednak niepotrzebne udziwnienie i jedynie utrudniają orientację nabywcom.

Należy także pamiętać, że mechanizmy dziedziczenia u gekonów orzęsionych nie są jeszcze dobrze poznane, dlatego efekt połączenia dwóch gekonów nie zawsze da się przewidzieć. Sprawia to, że hodowla tego gatunku jest tak fascynująca.

Zmiany koloru oraz jego intensywności

Niestety to, co napisałam powyżej to jeszcze nie wszystko, co można powiedzieć o ubarwieniu gekonów orzęsionych. Zmian jakie następują w ich ubarwieniu, wiążą się również z wiekiem, stanem psycho-fizycznym zwierzęcia czy porą doby. Pisklęta są zwykle dość intensywnie ubarwione, często czerwonawe. Jednakże na podstawie wyglądu malucha nie można wyrokować co do jego ubarwienia w przyszłości, gdyż będzie się ono zmieniać wraz ze wzrostem gekona. Dotyczy to zarówno podstawowej barwy (gekon może przejść metamorfozę z czerwonego maluszka, poprzez nieciekawego szaro-brązowego podrostka by w końcu stać się pięknym, żywo-pomarańczowym osobnikiem) jak i innych cech – przykładowo gekon kluje się bez znaczeń dalmatian, ale mogą one pojawić się po pewnym czasie. Niektórym gekonom zajmuje aż 14 miesięcy, żeby pokazać swój ostateczny wygląd! Dlatego błędem jest wybieranie malucha wyłącznie po jego kolorze – warto za to obejrzeć zdjęcia rodziców i dalszych przodków o ile tylko są znani. Gekon zmienia intensywność ubarwienia także w ciągu doby, a zmiany bywają tak spektakularne, że ciężko uwierzyć, iż jest to ten sam osobnik. Zwykle śpiące w dzień gekony mają bledsze ubarwienie, które intensyfikuje się w porach aktywności, żerowania, pod wpływem stresu lub innego rodzaju pobudzenia (kopulacja, konflikty). Intensyfikacja wybarwienia nazywana jest „fire up” i właśnie wtedy można ocenić kolor gekona.

O gatunku

Odgłosy

Gatunek ten zdolny jest do wydawania dźwięków, które możemy słyszeć nocami. Wydawane przez nie świergoty, szczekanie i klikanie zdają się być wynikiem interakcji pomiędzy osobnikami, gdyż rzadko słyszy się je u gekonów trzymanych pojedynczo.

Gekon jak żabka

Przeglądając w Internecie zdjęcia gekonów łatwo można zauważyć, że wiele z nich pozbawionych jest ogona. W miejscu ogona widnieje jedynie króciutki wyrostek, mi osobiście przypominający kopiowany psi ogon. Wyjaśnienie zagadki jest dość nietypowe: otóż gekony orzęsione jak wiele innych jaszczurek posiadają zdolność autotomii, czyli odrzucania swojego ogona w przypadku zagrożenia, ale…. już go nie regenerują. Jeśli więc nasz gekon straci swój ogonek to już całe życie będzie jaszczurką bez ogona. Nie jest to jednak powód do zmartwienia: jak twierdzą liczne źródła na wolności większość gekonów ogonów nie posiada i doskonale sobie radzą – tym lepiej poradzą sobie więc w cieplarnianych warunkach terrarium. Pozbawione ogona gekony mają swoisty urok i wcale nie tracą na urodzie. Na pocieszenie powiem też, że jeśli będziemy odpowiednio postępować gekon nie straci go tak łatwo. Ale o tym w dalszej części opisu.

Dymorfizm płciowy

U dorosłych gekonów orzęsionych rozpoznanie płci nie nastręcza trudności – samce mają bowiem wyjątkowo wyraźne zgrubienia nasady ogona świadczące o obecności podwójnego narządu kopulacyjnego – hemipenisa. Jednak jeśli mamy tylko jednego osobnika, możemy zostać wprowadzeni w błąd. Dlaczego? Otóż nasada ogona samicy za szparą kloakalną także nie jest zupełnie płaska jak u wielu samic innych gatunków jaszczurek, a nieco uwypuklona. Pamiętajmy więc, że ten obszar u samicy ma kształt trójkątny, a u samca okrągły, dzielący się na dwa wybrzuszenia. W razie wątpliwości należy posiłkować się zdjęciami. Co ciekawe zgrubienia te zdają się pojawiać z dnia na dzień, zwykle pomiędzy 4 a 8 miesiącem życia samczyka. Znacznie trudniejsze jest rozpoznanie płci u młodych osobników, z tego też względu młode gekony orzęsione sprzedawane są zwykle jako płeć nieznana. Jednakże można próbować rozpoznać płeć poprzez stwierdzenie obecności lub braku rzędu małych porów biegnących u samczyków nad kloaką. Pory te wyglądają jak małe, czarne kropeczki na środku łusek. Aby to zrobić potrzebna jest dobra lupa. Takie rozpoznanie płci jest najłatwiejsze u gekonów z jasnym podbrzuszem, u osobników ciemno ubarwionych lub wzorzystych może być utrudnione.

Długość życia

Wiele gekonów to jaszczurki długowieczne i gekony orzęsione nie są tu wyjątkiem. Gekony pozyskane na wolności jako osobniki dorosłe i utrzymywane w hodowli „Sandfire Dragon Ranch”, 10 lat później, kiedy powstawał artykuł Allena Repashy’ego „The Perfect Pet Gecko”, wciąż były w doskonałej kondycji, a samice składały jajka.

Zanim kupisz gekona

Gekon orzęsiony jest jaszczurką bardzo wytrzymałą, niewybredną, wyjątkowo łatwą i przyjemną do utrzymania w warunkach domowych. Opieka nad jednym lub kilkoma gekonami nie jest uciążliwa ani kosztowna. Niemniej jednak gekon to nie tylko przyjemność, to obowiązek na długie lata – koniecznie weź pod uwagę jego długowieczność. Opieka nad gekonem zajmie Ci tylko kilka minut – ale będzie to kilka minut każdego dnia przez naście lat, jeśli nie dłużej. Jeśli zwierzę zachoruje trzeba będzie mu zapienić opiekę weterynarza-specjalisty. Z drugiej strony czy nie będzie miło mieć pupila, który może spędzić z Tobą kawał życia? Odejście ukochanego zwierzaka to zawsze bardzo przykry moment, ale jeśli gekon będzie zdrowy i zadbany to nie nastąpi on szybko.

Należy wziąć pod uwagę jeszcze jedną rzecz – mianowicie tryb życia gekona – gekony orzęsione ożywiają się w godzinach późno popołudniowych i wieczornych, a szczyt ich aktywności przypada na godziny nocne. Dzień przesypiają, niekiedy w kryjówkach, niekiedy tak, iż są widoczne, niemniej nie poczynimy wówczas zbyt pasjonujących obserwacji, nie należy także śpiącego gekona budzić aby brać go na ręce. Gekony szczególnie nadają się dla osób, które mają najwięcej wolnego czasu dla zwierzaka właśnie wieczorami.

Terrarium

Terrarium ma za zadanie stwarzać jak najlepsze środowisko życia dla jaszczurki i odtwarzać warunki naturalne – w tym wypadku ciepły, lecz nie gorący i dość wilgotny klimat. Temperatury Nowej Kaledonii sprawiają, że w ciepłych mieszkaniach gekony mogą być trzymane w nieogrzewanych terrariach.

Temperatura

Za najwłaściwszą dla gekonów orzęsionych uznaje się temperaturę pomiędzy 22 a 25 stopni, a więc taką jaka panuje w wielu mieszkaniach. Jeśli w Twoim mieszkaniu są np. 23 stopnie nie musisz już dodatkowo ogrzewać terrarium. Jeśli jest chłodniej delikatne ogrzewanie jest wskazane. W kwestii temperatury hodowcy stosują dwa rozwiązania: część trzyma swoje gekony w temperaturze pokojowej (jeśli mieści się ona w podanych ramach), druga część natomiast stwarza cieplejsze miejsce o temperaturze około 27 stopni. Nie jest to typowa wyspa ciepła lecz miejsce o temp. podniesionej zaledwie o kilka stopni. W całej pozostałej części terrarium temperatura nie powinna przekraczać 25,5 stopni. Cieplejsze miejsce bywa szczególnie polecane, jeśli mnożysz swoje gekony. W takim wypadku również polecane bywa utrzymywanie temperatury w górnych granicach normy (24-25,5 stopnia). W zbyt wysokiej temperaturze gekony źle się czują, są zestresowane, a stale przegrzewane zaczynają chorować. Z kolei w zbyt chłodnych terrariach mają słaby apetyt i wolniej rosną.

W nocy delikatny spadek temperatury jest wskazany.

Zimowy spadek temperatur

Zimowy spadek temperatur nie jest konieczny, lecz jeśli utrzymujesz parę lub harem jest bardzo wskazany aby dać zwierzętom okres wytchnienia od rozmnażania. Okres ten powinien trwać dwa-trzy miesiące i temperatura powinna wówczas wynosić 18-21 stopni. Samca należy na ten okres oddzielić od samiczki.

Oświetlenie

Gekony są zwierzętami nocnymi, dnie przesypiają ukryte dlatego intensywne czy jaskrawe oświetlenie terrarium nie jest potrzebne, a wręcz może męczyć zwierzęta. Jednakże cykl dnia i nocy powinien być zachowany – jeśli postawimy terrarium gekona w jasnym miejscu, do którego dociera światło dzienne nie musimy już montować żadnego oświetlenia. W kwestii oświetlenia podobnie jak w kwestii temperatur hodowcy postępują dwojako: niektórzy stosują oświetlenie, inni wykorzystują jedynie naturalne, dzienne światło. Mimo, że gekon doskonale sobie radzi bez oświetlenia, w naszym klimacie można jednak oświetlenie zapewnić. Dlaczego? Otóż dzień świetlny gekona powinien wynosić 12-14godzin. Tymczasem w Polsce przez wiele miesięcy w roku dni są krótkie a więc w takich warunkach dzień gekona będzie nienaturalnie krótki. Światło nie musi być intensywne, nie musi być to światło montowane wewnątrz terrarium – chodzi tylko o to aby zaznaczyć dzień. Ciekawym rozwiązaniem są panele z diodami led – można wybrać pasek z większą lub mniejszą ilością diod, są bardzo ekonomiczne, zajmują niewiele miejsce i nie emitują niepotrzebnego ciepła.

Nieco większą uwagę na kwestię oświetlenia należy zwrócić, jeśli hodujemy w terrarium żywe rośliny. W tym wypadku oświetlenie najlepiej dobrać do potrzeb roślin.

Jeśli w twoim mieszkaniu jest zbyt chłodno i musisz nieco podnieść temperaturę w zbiorniku, kwestię ogrzewania i oświetlenia możesz załatwić za pomocą jednej żarówki np. słabego 15-25 watowego promiennika. Jeśli lampa zamontowana jest wewnątrz terrarium pamiętaj aby starannie ją zabezpieczyć przed gekonem – jaszczurki wyposażone w przylgi mogą dostać się dosłownie wszędzie, dlatego ryzyko oparzenia się jest duże. Z tego względu bezpieczniejsze jest ogrzewanie i oświetlanie poprzez wentylację.

Osobną kwestią są lampy umożliwiające nocne obserwacje. Zwykle używa się w tym celu czerwonych lamp terrarystycznych. To dobre rozwiązanie, pod warunkiem, że uda nam się zapanować nad niepotrzebnym wzrostem temperatury – pamiętajmy, że w nocy temperatura powinna nieco spaść, a nie rosnąć. W ciepłych mieszkaniach czerwone diody led mogą być więc najlepszym rozwiązaniem. Oczywiście czerwona lampa nocna nie jest konieczna – jednakże umożliwia nam czynienie ciekawych obserwacji w okresie największej aktywności gekonów i z tego względu nie warto z niej rezygnować.

Wilgotność i woda

Na wyspach Nowej Kaledonii panuje stosunkowo wysoka wilgotność, około 70%. Jednakże większość hodowców jest zdania, że utrzymująca się stale w terrarium bardzo wysoka wilgotność nie jest korzystna dla zdrowia i samopoczucia gekona. Większość hodowców zaleca spryskiwanie raz dziennie – najlepiej wieczorem. Spryskujemy tak, aby na wyposażeniu osiadły krople wody, które jaszczurki będą spijać. Następnie wskazane jest aby terrarium zupełnie wyschło przed kolejnym spryskiwaniem. Wynika to z faktu, że stała wysoka wilgotność sprzyja rozwojowi szkodliwych bakterii i grzybów, roztoczy i drobnych żyjątek w ściółce (np. skoczogonków). Dlatego też nawet w terrariach wybitnie wilgotnych, dżunglowych zaleca się utrzymanie jednego, suchego i ciepłego miejsca, którym zwykle jest wyspa ciepła. Wróćmy jednak do naszych gekonów – prócz spryskiwania wstawiamy do terrarium płytką miseczkę z wodą – co prawda wiele gekonów nie pije z miseczki, ale część z niej korzysta. Poza tym parująca woda delikatnie podnosi wilgotność. Pamiętajmy jedynie, że woda powinna być płytka aby nie stwarzać ryzyka utopienia się gekona. U najmniejszych gekonów bezpieczniejsza może być rezygnacja z miseczki – tak mała jaszczurka bez problemu zaspokoi pragnienie kroplami wody osiadłymi na elementach wyposażenia.

Wentylacja

Wentylacja w terrarium gekona powinna być wydajna, tak aby zapewnić dopływ świeżego powietrza i jednocześnie pozwalać na wydajne odparowanie wilgoci po spryskiwaniu.

Terrarium dla malucha

Jeśli kupisz młodziutkiego gekona po wstępnym odchowaniu bezpośrednio od hodowcy, będzie on bardzo mały. Wpuszczanie takiego maleństwa do ostatecznego terrarium, pełnego konarów, roślin, kryjówek zaowocuje tym, że zupełnie stracimy nad nim kontrolę – będzie nam ciężko w ogóle wypatrzyć jaszczurkę, zaś jemu będzie ciężko odnaleźć swoją miseczkę z pokarmem. Dlatego zdecydowanie nie polecam tego rozwiązania. Jedną z najprostszych, a zarazem skutecznych metod jest odchów w faunaboksie. Faunaboksy zapewniają gekonom dużo miejsca, a jednocześnie umożliwiają łatwe znalezienie pokarmu. Oczywiście faunabox można zastąpić niewielkim terrarium szklanym, podobnym do tego, jakie widać na zdjęciu. Wyposażenie powinno być bardzo proste – dla mniejszych gekonów wystarczy duża, sztuczna roślina, wypełniająca wnętrze. Dla większych można dodać konarek lub fragment kory drzewa korkowego (nie polecam typowych zamkniętych rurek, które uniemożliwiają dostęp do gekona, kiedy jest potrzebny – lepsze są połówki takich rurek). Na dno najlepiej nadaje się ręcznik papierowy – ułatwia utrzymanie higieny i nie stwarza ryzyka przypadkowego połknięcia i związanych z tym problemów tak jak luźny substrat. Wyposażenia dopełniają dwie miseczki – jedna na wodę (w przypadku podrośniętych maluchów), druga na pokarm (od stojących na dnie lepsze mogą być karmidła wiszące). Możemy jeszcze postawić na dnie jakąś kryjówkę, w której gekon będzie sypiał – łupinę kokosa czy małą grotę – i gotowe. Jak widać urządzenie lokum dla młodego gekona orzęsionego jest banalne i zajmie tylko moment. Jest to więc jedna z nielicznych jaszczurek, którą można bezkarnie kupić nie mając przygotowanego lokum – jeśli kupimy równocześnie faunaboks, dwie miseczki, sztuczną roślinę i papierowy ręcznik urządzimy domek gekona w kilka chwil.

Terrarium dla dorosłego gekona

Kiedy nasz maluch podrośnie czas pomyśleć o większym terrarium. Najważniejszym zagadnieniem jest jego wielkość. Oczywiście jak we wszystkich kwestiach, zdania na temat wielkości terrarium są wśród gekonich specjalistów podzielone – niektórzy trzymają i hodują swoje gekony w niewielkich rack-systemach (podobnie jak gekony lamparcie), inni wykorzystują i polecają większe vivaria. Jedną z najczęściej przewijających się opcji, która wydaje się zarówno rozsądna jak i dbająca o dobre samopoczucie zwierząt, jest terrarium o wymiarach około 45x45x60cm (ostatni wymiar to wysokość) – w takim terrarium możemy trzymać 1-3 gekony. Oczywiście jeśli tylko mamy miejsce warto zrobić większe terrarium – zawsze im większe, tym lepiej dla zwierząt.

Jeśli nie zależy nam na walorach dekoracyjnych terrarium możemy je urządzić podobnie jak faunaboks malucha, dodając jedynie więcej konarów lub innych elementów wspinaczkowych. Terrarium może być szklane lub drewniane (drewno należy zabezpieczyć przed wilgocią), ściany możemy pozostawić puste – gekon będzie się po nich wspinał bez problemu.

Jednakże, co jest zrozumiałe, większość terrarystów woli mieć terrarium dekoracyjne, stanowiące jednocześnie ozdobę pokoju. Ściany takiego terrarium warto udekorować. Jeśli użyjemy często polecanego terrarium Exo-Terra, mamy już w zestawie piankowe tło imitujące skałę. Jeśli nie własne tło możemy wykonać ze styropianu i zaprawy, korka bądź kory (ciekawy prasowany, naturalny korek dostaniemy w sklepach terrarystycznych). Nie polecamy tła z maty kokosowej – zawsze istnieje zagrożenie, że paluszek lub łapa zaplącze się we włókna – byłam kiedyś świadkiem, jak mata w ten sposób uwięziła łapę anolisa i spowodowała dość poważne obrażenia. Zresztą mata nie jest najlepszym podłożem do poruszania się zaopatrzonej w przylgi jaszczurki. Kolejna kwestia to ściółka – musimy zdawać sobie sprawę, że tak jak w przypadku wszystkich innych jaszczurek, zjadany celowo lub przypadkowo substrat stanowi zagrożenie. Możemy wybierać z substratów odpowiednich do terrariów wilgotnych takich jak: kora, torf, włókno kokosowe, kostka kokosowa, forest floor i tym podobne. Jeśli chcemy sadzić w terrarium żywe rośliny substrat należy dopasować także do ich wymagań. Wyposażenia dopełniają kawałki rur korkowych, konary i liany. Rośliny sztuczne są najłatwiejsze w użyciu, szczególnie jeśli nie doświetlamy terrarium. Nie ma także przeciwwskazań do użycia nietrujących roślin żywych: gekony są stosunkowo lekkie i nie będą jadły roślin, a więc wytrzymalsze rośliny powinny się bez trudu utrzymać: jednakże należy wówczas dopasować oświetlenie tak, by mogły rosnąć i rozwijać się. Lepsze będą rośliny lubiące półcień lub cień niż wybitnie światłolubne. Jednakże można także mocniej oświetlić terrarium na potrzeby roślin, jeśli tylko zapewnimy gekonom wiele ciemnych schowków, w którym będą mogły przeczekać dzień. Jak widać użycie żywych roślin jest nieco bardziej problematyczne, jednak ma tę zaletę, że żywa roślinność wpływa pozytywnie na mikroklimat zbiornika, wilgotność powietrza i walory estetyczne. W terrarium dekoracyjnym najlepiej jest użyć miseczek terrarystycznych, które nie szpecą końcowego efektu tak jak kolorowe, plastikowe miseczki. Kolejną ważną kwestią o której musimy pamiętać jest bezpieczeństwo: gekony lubią skakać i nieraz nie lądują dokładnie tam, gdzie planowały: z tego względu w terrarium nie powinno być żadnych cienkich, ostrych przedmiotów o które mogłyby zrobić sobie krzywdę – cienkich, ostrych gałązek, kolczastych roślin.

Sprzątanie terrarium

Gekony orzęsione dość mocno (w porównaniu do naziemnych jaszczurek) brudzą terrarium: kał i skrystalizowany mocz będziemy znajdować na dnie, na liściach roślin, konarach i ściankach – dlatego trzeba zwrócić uwagę na utrzymanie. Ręcznik papierowy wymieniamy na świeży, należy także przetrzeć zabrudzone miejsca: ścianki, liście roślin itp. Duże terraria dekoracyjne, obsadzone gęsto żywą roślinnością wymagają mniej zachodu niż mniejsze i prostsze w urządzeniu zbiorniki hodowlane, gdyż część odchodów ulega naturalnemu rozkładowi w ściółce w której rosną rośliny. W takim terrarium dość ciężko może być nawet odnaleźć wszystkie wydalone odchody. Z drugiej strony należy pamiętać, że terrarium gekona orzęsionego nie jest terrarium suchym (jak np. gekona lamparciego), a więc wszelkie odpadki stwarzają dogodne warunki rozwoju bakterii. Nie ma jednej uniwersalnej metody na sposób i częstotliwość czyszczenia. Z pewnością nie warto popadać w przesadę i szorować ścianki kiedy tylko zobaczymy na nich najmniejsze zabrudzenie – niczemu to nie służy, a może stresować mieszkańców terrarium. Z drugiej strony w terrarium musi być czysto, nie może być widać zalegających odchodów, należy także usuwać nie zjedzoną po nocy karmę. Otwierając terrarium nie powinniśmy czuć nieprzyjemnej woni.

Obsada terrarium

Maluchy

Najmłodsze gekony zbliżonej wielkości można trzymać razem. Jednak im są starsze tym bardziej przybliża się czas dojrzewania – w momencie kiedy samce wejdą w okres dojrzewania (zwykle między szóstym a ósmym miesiącem, niekiedy wcześniej lub później) przestają tolerować swoje towarzystwo, co w najlżejszym przypadku może skończyć się utratą ogonów, a w najgorszym poranieniem się zwierząt.

Podrostki

Młode samiczki mogą być trzymane w tym samym terrarium, jeśli tylko są zbliżonej wielkości. Rozwój każdej z samic należy monitorować poprzez regularne obserwacje, bardzo przydatne bywa także ważenie. Jeśli któraś z samiczek nie przyrasta prawidłowo, jest mniejsza, zbyt chuda, apatyczna należy przeznaczyć jej osobne lokum, w którym ją odkarmimy. Jeśli stan samicy nie poprawia się w osobnym terrarium przyczyną może być nie stres lecz choroba – w takim wypadku trzeba poszukać pomocy weterynarza-specjalisty. Młode samczyki nie mogą być trzymane razem*, nie należy także trzymać ich z samicami, aby uniknąć przedwczesnego pokrycia młodych samic. Takiego młodego samca nie należy łączyć także z dorosłymi samicami, w tym wypadku ze względu na jego własne bezpieczeństwo. Podsumowując osobne lokum dla dorastającego samczyka to najlepsza opcja.

Dorosłe gekony

Dorosłe gekony mogą być trzymane w parach, haremach lub (jedynie w przypadku samic*) w grupach jednopłciowych. W przypadku pary, jak u wiele gatunków jaszczurek, uwaga samczyka może zanadto skupiać się na jednej partnerce, dlatego należy stale monitorować stan samicy i koniecznie zapewnić jej przynajmniej dwu miesięczny, a najlepiej dłuższy, odpoczynek zimą. Para lub grupa samic może być ciekawym rozwiązaniem dla osób, które chcą mieć więcej gekonów, ale nie są zainteresowane prowadzeniem hodowli. Gekony trzymane razem powinny być stale obserwowane aby wykluczyć poważne konflikty i przewlekły stres na ich tle. Większość hodowców trzyma grupy samic (zwykle 3), do których dołącza wybranego partnera. Kiedy dołączamy nowego gekona do istniejącej już grupy, może się zdarzyć, że agresja wymknie się spod kontroli. Może wówczas pomóc wymycie terrarium i wszystkich sprzętów i urządzenie terrarium od nowa a następne ponowne wprowadzenie zwierząt.

* niekiedy udaje się trzymanie samców w jednym terrarium, jednak zawsze należy podchodzić do tego wyjątkowo ostrożnie. Więcej na ten temat można przeczytać TUTAJ.

Pojedynczy gekon

Nie ma przeciwwskazań do trzymania tylko jednego gekona.

Żywienie

Gekon orzęsiony jest jedną z nielicznych jaszczurek, która daje możliwość zrezygnowania z karmienia żywymi owadami. Ma to niebagatelne znaczenie dla wielu osób, szczególnie takich, które muszą liczyć się z opinią współmieszkańców lub osób, które odczuwają wyjątkową niechęć w stosunku do bezkręgowców, obawiają się ich, bądź czują obrzydzenie, które ciężko przełamać. Wiele osób, zaczynających swoją przygodę z terrarystyką, to ludzie młodzi, zamieszkujący z rodzicami. Często nie mogą spełnić swojego marzenia o posiadaniu jaszczurki, ponieważ rodzice w żadnym wypadku nie godzą się na przetrzymywanie żywych owadów w mieszkaniu, obawiając się ich ucieczek i rozmnożenia się poza kontrolą. Roślinożerne gatunki jaszczurek, ciężko dostępne, nie najtańsze w zakupie i utrzymaniu oraz wymagające terrariów słusznych gabarytów często znajdują się poza zasięgiem młodych ludzi. Gekon orzęsiony daje takim osobom szansę posiadania jaszczurki i to jaszczurki o niezwykłej urodzie i miłym usposobieniu, a jednocześnie łatwej w opiece i niedrogiej w utrzymaniu. Nie oznacza to jednak, że gekon orzęsiony jest roślinożercą. Jest to jaszczurka wszystkożerna, która na wolności równie chętnie poluje na bezkręgowce jak i żywi się miękkimi owocami, zlizuje soki drzew i nektar. W terrarium możliwość rezygnacji z owadów daje nam opracowana przez Allena Repashy’ego i przy współpracy Sandfire Dragon Ranch kompletna dieta dla gekonów, uwzględniająca ich zapotrzebowanie na proteiny, węglowodany, witaminy oraz składniki mineralne. Jak zapewnia twórca, który sam odnosi wiele sukcesów w hodowli gekonów z rodzaju Rhacodactylus, oraz liczni hodowcy stosujący tę dietę, pokarm ten może stanowić jedyny pokarm gekona, zapewniając mu wszelkie niezbędne składniki odżywcze. Żywienie takie przypomina karmienie psa lub kota kompletną karmą. Słodki smak karmy sprawia, że jest ona chętnie jedzona przez zwierzęta.

Oczywiście taki sposób karmienia nie jest jedynym.

Zastanawiając się nad żywieniem naszej jaszczurki mamy do wyboru cztery możliwości:

1. Dieta Repashy’ego (Repashy Superfoods, Crested Gecko Diet [CGD], karma markowana także przez firmę T-rex). Żywiąc tym pokarmem nie potrzebujemy już żadnych dodatków mineralnych i witaminowych.

2. Dieta Repashy’ego + owady – sposób ten wybierany jest przez wiele hodowli – polega na naprzemiennym podawaniu karmy i owadów, najczęściej świerszczy.

3. Dieta Repashy’ego, owady + inne pokarmy roślinne i pszczelarskie – najbardziej urozmaicony sposób żywienia, choć nie koniecznie uważany za najlepszy.

4. Żywienie naturalne – szczególnie atrakcyjne dla osób, które nie mają dostępu do gotowej karmy bądź które nie są zwolennikami żywienia zwierząt gotowymi karmami. W tym wypadku podajemy gekonom owady, kawałki miękkich owoców, deserki owocowe gerber (także ulepszone spiruliną lub pyłkiem kwiatowym), miód. Pokarm regularnie uzupełniamy o suplementy – zestaw witamin i minerałów i wapń.

Każdy właściciel gekona sam musi podjąć decyzję, który sposób karmienia zwierzęcia wybierze.

W AmicusDraco karmimy nasze gekony na sposób 2gi- karmą Repashy’ego i owadami (głównie świerszczami). Ten sposób uważamy za najlepszy i właśnie go polecamy nabywcom naszych gekonów. Dlaczego?

Karma Repashy’ego jest produktem wysokiej jakości, zapewniającym zwierzętom wszystkie potrzebne składniki odżywcze. Jednakże gekony, szczególnie najmłodsze, instynktownie poszukują także żywej ofiary by zapewnić sobie źródło protein. Gekon „nie wie”, że w słodkim pokarmie, który w naturze byłby głównie źródłem węglowodanów, znajduje się białko. Szczególnie szybko rosnące zwierzęta potrzebują wiele białka i dlatego są nastawione na polowanie na drobne organizmy. W efekcie jedzą zbyt mało karmy, przez co wolniej rosną i rozwijają się, nie wyglądają też tak zdrowo i okazale jak gekony, którym regularnie zapewnia się dostęp do żywego pokarmu. Z wiekiem gekony przestają potrzebować tak wiele protein, jedzą karmę o wiele chętniej i jedzą jej więcej. Niektóre dorosłe osobniki zdecydowanie przekładają karmę nad owady, a część w ogóle nie chce jeść owadów. Te osobniki z powodzeniem można karmić wyłącznie karmą.

Owady

Owady mogą być podawane gekonom naprzemiennie z karmą lub (w żywieniu naturalnym) z owocami, „gerberkami” i innymi produktami. Świerszcze są najczęściej używane, ale gekony orzęsione chętnie jedzą także inne owady takie jak karaczany, mole woskowe, odpowiedniej wielkości szarańczę. W przypadku larw mącznika i drewnojada najlepiej ograniczyć się do owadów świeżo wyliniałych (białych). W przeciwieństwie do hodowców gekona lamparciego hodowcy gekonów orzęsionych nie tylko nie stosują mączników jako podstawy diety, ale często wręcz całkowicie wykluczają te larwy z diety gekonów.

W naszej hodowli uważamy, że jeśli zakup i krótka obecność owadów karmowych nie stanowi dla Ciebie albo Twoich domowników dużego problemu nie ma sensu rezygnować z ich podawania. Owady są dobrym źródłem protein dla gekona, a poza tym zapewniają mu ruch, aktywność i konieczność natężenia uwagi podczas polowania – gekony polują bardzo chętnie. Z pewnością jest to dobry sposób by zapewnić zwierzętom w terrarium więcej ruchu i zajęcia, a i nasze obserwacje zyskają kiedy będziemy mogli poznać sposoby łapania owadów stosowane przez gekony. Jeśli Ty lub Twoja rodzina bardzo się obawiacie ucieczek owadów wybierzcie szarańczę – te owady nie mają w zwyczaju chować się, więc nawet jeśli taka szarańcza ucieknie przy chwytaniu z pojemnika będzie można ją bez problemu schwytać. Szarańcza jest wartościowym pokarmem i nie ma „obrzydliwego” wyglądu – przeciwnie szarańcza pustynna jest tak ładna, że czasem szkoda jej na karmę 😉 Problemem może być jedynie dostanie młodziutkiej szarańczy dla małych gekonów. Pokarm dla młodych gekonów nie może być zbyt duży – wybieramy owady nie przekraczające swoją długością odległości między oczami gekona.

Z drugiej jednak strony wybierając żywienie wyłącznie CGD chronimy gekona przed pasożytami przenoszonymi przez owady karmowe. Wszystko ma więc swoje plusy i minusy.

Owoce i deserki owocowe „Gerber” bądź inne deserki owocowe dla niemowląt

Stanowią część naturalnego sposobu żywienia. Miękkie, dojrzałe, słodkie owoce można potrzeć, rozgnieść widelcem lub posiekać na drobne kawałki. Nie podajemy cytrusów i avocado. Deserki Gerber są zwykle bardzo chętnie jedzone przez gekony, ale należy uważać na produkty docukrzone!

Miód, pyłek kwiatowy, spirulina

Stosowane jako dodatek do gerberków aby ulepszyć i urozmaicić dietę naturalną.

Suplementy

Jeśli karmimy gekona wyłącznie dietą Repashy’ego nie ma potrzeby dodatkowego podawania jakichkolwiek suplementów. Jeśli karmimy mieszanką tej diety i owadów, owady należy posypywać szczyptą wapnia (najlepiej preparatów dla gadów jak Repti Calcium czy Micro Calcium). Ważne także aby owady były jak najlepiej odżywione. W przypadku diety naturalnej należy suplementować pokarm zarówno dodatkiem wapnia jak i zestawu witamin i minerałów.

Częstotliwość karmienia i ilość pokarmu

Najmłodsze gekony należy karmić codziennie. Ilość karmy powinna być dobrana metodą prób i błędów, ale pamiętajmy o wielkości żołądka młodego gekona ważącego kilka gram! Nie jest on w stanie zjeść zbyt wiele i dlatego właścicielom często wydaje się, że gekon nie je, gdy tym czasem je ale karmy ubywa tak niewiele, że właściciel nie zauważa różnicy. Karmę usuwamy rano i wieczorem podajemy świeżą. Dorosłe gekony można karmić co drugi dzień (lub 3 razy w tygodniu).

Przeczytaj także:

Błędy w żywieniu gekonów orzęsionych, ich konsekwencje i jak ich uniknąć.

Opieka

Gekon orzęsiony i opiekun

Główną radością z posiadania terrarium jest możliwość prowadzenia obserwacji jego mieszkańców, cieszenie się ich urodą i naturalnymi zrachowaniami. Jednakże wielu terrarystów nie może oprzeć się próbie nawiązania bliższego kontaktu ze zwierzęciem – dotknięcia go, nakarmienia z ręki, czy wyjęcia z terrarium, potrzymania przez chwilę lub pozwolenia jaszczurce na pochodzenie poza terrarium. Z tego względu największą popularnością cieszą się jaszczurki, które są nieagresywne, ufne i pozwalają brać się na ręce takie jak agamy brodate i gekony lamparcie. Gekon orzęsiony nie jest tu wyjątkiem. Powiedzmy sobie jednak od razu, że jeśli ktoś jest zainteresowany przede wszystkim braniem zwierzęcia na ręce, stałym noszeniem go, głaskaniem, to gekon nie nadaje się na takiego pupila, podobnie jak żadne inne zwierze terraryjne. Jednak można powiedzieć, że gekony orzęsione są jednymi z najłatwiejszych gekonów do brania ręce. Taki charakter wcale nie kojarzy się z gekonami zaopatrzonymi w przylgi, które często są albo agresywne (jak choćby znany toke) albo bardzo płochliwe i nieufne. Młode gekony orzęsione mogą się obawiać, są także bardzo „rozskakane”, ale konsekwentnie przyzwyczajane do opiekuna stają się coraz bardziej ufne. Oczywiście niektóre osobniki mogą być bardzo przyjacielskie i spokojne podczas gdy inne będą stale rozskakane, nieufne, niekiedy nawet agresywne – wynika to z tego, że każda jaszczurka ma swój własny „charakter”, każda jest inna.

Postępowanie z gekonem

Zanim kupiłam pierwsze gekony zastanawiałam się, jak będę sobie radziła z opieką nad nimi – np. kiedy trzeba będzie je wyjąć aby posprzątać pojemnik lub gdzieś przenieść, zapakować przyszłe młode na sprzedaż itp. Czytałam co prawda o łatwości, z jaką ten gatunek pozwala się brać na ręce, ale nie do końca w to wierzyłam. Wydawało mi się, że taki gekon zapewne straci ogon na skutek moich manipulacji, albo co gorsza ucieknie gdzieś – a zaopatrzony w przylgi może przecież uciec gdziekolwiek, choćby wysoko na ścianę a później za meble. Nic więc dziwnego, że pudełka z pierwszymi gekonami otwierałam bardzo ostrożnie. Szybko przekonałam się, że moje obawy były zupełnie nieuzasadnione. W rzeczywistości przemieszczanie tych gekonów, ważenie ich i oglądanie są bardzo łatwe. Młode co prawda rzeczywiście często i chętnie skaczą, ale po skoku zatrzymują się lub zaczynają wędrować w tempie pozwalającym na łatwą kontrolę poczynań zwierzęcia. Jak więc najlepiej postępować z gekonem? Aby skłonić gekona do wejścia na rękę wystarczy delikatnie dotknąć go w tylną łapkę. Gekon wówczas skacze lub wchodzi na podstawioną mu drugą dłoń. Kiedy już trzymamy gekona najlepszym wyjściem jest tak zwana „podróż z ręki do ręki” – na wysokości oczu gekona lub nad nim umieszczamy drugą dłoń, tak aby jaszczurka mogła na nią wejść lub wskoczyć. Kiedy tak się stanie, podstawiamy uwolnioną dłoń i tak ciągle. Sposób ten ma wiele zalet – jest bezpieczny dla jaszczurki i co bardzo ważne ogranicza stres. Gekon nie czuje się w żaden sposób złapany, nie jest przytrzymywany na siłę i nie ma ryzyka uszkodzenia delikatnych palców. Prawidłowy sposób trzymania gekona bardzo rzadko prowadzi do utraty ogona. Tak naprawdę przyczyną utraty ogona są zwykle konflikty pomiędzy osobnikami w terrarium, szczególnie w czasie godów, a także wypadki np. przytrzaśnięcie ogona przesuwana szybą. Niemniej należy pamiętać, że młode gekony skaczą właściwie na oślep, dlatego nie należy trzymać ich stojąc, nad twardą podłogą. Pamiętajmy także aby nie wykonywać żadnych gwałtownych ruchów, które mogą stresować jaszczurkę. Nawet kiedy zaczyna gdzieś biec nie reagujmy nerwowo – zamiast łapać gekona lepiej położyć dłoń na jego drodze – można też delikatnie otoczyć go dwiema dłońmi – z pewnością na nie wejdzie. Jeśli będziemy postępować spokojnie i delikatnie gekon będzie się coraz mniej obawiał.

Oswajanie i pobyt poza terrarium

Powyższy tekst dotyczył przede wszystkim postępowania z młodym gekonem, jeśli musimy posprzątać faunaboks, obejrzeć lub zważyć jaszczurkę. Jeśli chcemy brać swojego gekona na ręce dla przyjemności dobrze jest oswoić go. Oczywiście gekonowi należy zapewnić 4 tygodnie okresu aklimatyzacji w nowym miejscu. Nie zaczynamy oswajania jeśli gekon słabo je i jest wystraszony. Nie poleca się także pracować z bardzo młodymi gekonami, gdyż są one bardzo delikatne – maluchy ważące mniej niż 10 gram najlepiej brać na ręce tylko wówczas kiedy zachodzi taka konieczność. Starsze gekony mogą być przyzwyczajane do opiekuna podczas codziennego, paro minutowego brania na ręce. Powinno się ono odbywać wieczorami (nie budzimy śpiących gekonów) i dobrze jest połączyć takie sesje z niezbędnymi zabiegami w terrarium, aby nie niepokoić zwierzęcia dwukrotnie. Jeszcze łagodniejszą metodą brania na ręce niż opisana powyżej jest zwabienie gekona na dłoń za pomocą smakołyku np. larwy mola woskowego. Podróż z ręki do ręki jest polecana tak długo, jak gekon jest bardzo żywy i rozskakany. Z czasem gekony stają się coraz spokojniejsze. Generalnie pobyt na rękach nie powinien być zbyt długi i należy dopasować go do zachowania gekona – dla młodych nieufnych zwierząt kilka minut, dla oswojonych i spokojnych można go wydłużyć. W odróżnieniu od wielu innych jaszczurek, gekonowi poza terrarium nie będzie ani za zimno (chyba, że mamy bardzo chłodne mieszkanie) ani, co zrozumiałe, zbyt ciemno (nie stosujmy za to jaskrawego oświetlenia). W czasie pobytu gekona poza terrarium powinniśmy usnąć z pokoju wszystkie zwierzęta domowe, które mogą mu zagrażać.

Rozmnażanie

Gekony orzęsione chętnie rozmnażają się w niewoli, dołączyły więc do grona zwierząt, które można kupować z czystym sumieniem nie pochodzą bowiem z natury czy nawet ferm, ale wykluły się w inkubatorach terrarystów. Ponieważ jednak cała światowa populacja gekonów opiera się na małej ich liczbie przywiezionej w 1994 roku z Nowej Kaledonii, dopływ nowych gekonów z natury do hodowli jest przez hodowców pożądany, aby poszerzyć pulę genów.

Czy rozmnażać?

Jak w przypadku każdego zwierzęcia decyzja o rozpoczęciu hodowli powinna być starannie przemyślana. Co prawda gekony (nie tylko orzęsione) nadają się lepiej do hodowli hobbystycznej niż np. agamy brodate gdyż samiczka jednorazowo składa jedynie dwa jajeczka (a nie około 20), ale robi to cyklicznie przez cały sezon. Każdego malucha trzeba odchować, tak aby był jak najlepszej kondycji zanim trafi do nowego domu, oznacza to więc poświęcenie pewnej ilości czasu i pieniędzy zanim przyjdzie czas na jego sprzedaż. Samo dążenie do zarobku nie jest dobrą pobudką dla prawdziwego hodowcy-pasjonata. Należy oczywiście unikać chowu wsobnego, chyba, że jest się doświadczonym hodowcą jaszczurek i ma się do dyspozycji wybitne osobniki. Nie należy zabierać się za hodowlę jeśli posiadamy małą wiedzę teoretyczną na temat zwierząt. Hodowca powinien znać się na oferowanym gatunku i umieć doradzić kupującemu. Jeśli wciąż pytasz na forum o podstawowe zagadnienia wstrzymaj się z hodowlą i staraj się jak najwięcej uczyć.

Jest jeszcze jedna kwestia, którą należy brać pod uwagę – gekony orzęsione mnożą się wyjątkowo łatwo, a chłonność rynku jest ograniczona. Dodatkowo brak możliwości inkubowania tego gatunku na samice powoduje nadmierną podaż samców. Sprawia to, że może się okazać, że niełatwo jest znaleźć nabywców na maluchy i nie sprzedają się one tak szybko jak byśmy chcieli.

Najpierw wydatki – czyli co będzie potrzebne?

Oczywiście zakup osobników hodowlanych, które powinny być staranniej wybrane, niż po prostu pupile. Należy się liczyć z tym, że czeka nas zakup młodych gekonów, z różnych źródeł o nieokreślonej płci. Stosunkowo łatwo jest dostać pewne samce, często nawet bardzo ładne, trudniej – samiczki. Jeśli hodowca sprzedaje pewną samicę to zwykle jest ona sporo droższa niż maluch. Może to także oznaczać, że najładniejsze osobniki zostały w hodowli, a sprzedawane hodowca nie uznał za wystarczająco wartościowe do swojej hodowli – kupując maluchy zapłacimy mniej i nie wiemy, jakiej są płci, ale możemy zakupić pięknie wybarwione egzemplarze. Jednakże jak już pisałam, niektóre gekony wybarwiają się w pełni dopiero w wieku ponad roku, czeka nas więc długi okres oczekiwania zanim będzie je można ostatecznie ocenić. Kolory to nie wszystko, liczy się także budowa ciała i wygląd głowy. Kiedy wreszcie gekony ukażą nam swoje ostateczne oblicze możemy przystąpić do ich łączenia (na razie tylko teoretycznego) – najłatwiej będzie nam jeśli wszystkie gekony należą do tej samej odmiany, ale też ciekawe może być krzyżowanie różnych odmian. Załóżmy, że interesuje nad odmiana dalmatian – mamy więc kilka dorosłych dalmatianów z różnych źródeł – możemy więc pozostawić sobie najładniejsze osobniki – samca z jednego źródła i samicę (samice) z innego (aby nie rozpoczynać hodowli od chowu wsobnego) – resztę osobników, szczególnie nadliczbowe samce można sprzedać. Największy pech to trafić na znaczną przewagę samców. Oczywiście można jednocześnie kupować młode z różnych odmian, wszystko zależy od tego, ile pieniędzy chcemy przeznaczyć na gekony i jak dużą hodowlę chcemy założyć. Tak czy inaczej pierwszy okres rozwoju hodowli to inwestowanie w osobniki hodowlane.

Oczywiście same gekony to nie wszystko, musimy przewidzieć także rack-system lub regał z faunaboksami do odchowu kupionych gekonów oraz przyszłych młodych, terraria na dorosłe gekony (także do oddzielania samca od samic), karmę, suplementy, czułą wagę i inkubator.

Załóżmy, że ma być to mała hodowla hobbystyczna, zamykająca się w jednym haremie – potrzebne nam będzie wówczas: 1 terrarium na harem, 1 terrarium na samca, rack-system lub zestaw fauna-boksów na młode i inkubator, miseczki dla dorosłych i maluchów, pudełka i kartoniki do wysyłek. Im więcej chcemy mieć haremów tym bardziej trzeba będzie powiększać powyższy zestaw.

Hodowla czy dekoracja?

Typowe terrarium dekoracyjne obsadzone żywą roślinnością nie do końca się nadaje do hodowli gekonów – wynika to z trudności odnalezienia złożonych jajek. Nawet jeśli wstawimy pojemnik do składania jaj samice i tak mogą składać je w podłożu, pomiędzy roślinami – stałe przekopywanie dna terrarium raczej nie wyjdzie nad dobre ani roślinom ani zwierzętom, a i terraryście może szybko zbrzydnąć. Nie znalezione jaja mają szansę wykluć się w terrarium. Jeśli tak się stanie przeżycie gekonka będzie zależało od tego, kto pierwszy go znajdzie – osobniki dorosłe czy opiekun? Jaszczurki mają większą szansę i wówczas maluch, z dużym prawdopodobieństwem, posłuży za przekąskę. Tym niemniej warto pokusić się o zrobienie terrarium, które będzie miało walory dekoracyjne i jednocześnie będzie funkcjonalne.

Osobniki hodowlane

Samce

Wygląd samca reproduktora jest ważniejszy niż wygląd samicy, ponieważ może on zostać ojcem wieku młodych z różnymi samicami. Dlatego należy uważnie dobierać samca do hodowli. Samce zwykle dojrzewają około 6 miesiąca życia, ale są wówczas zbyt małe by łączyć je z dorosłymi samicami. Należy poczekać aż będą ważyły przynajmniej 25 gram.

Samice

Samica powinna ważyć przynajmniej 35 gram zanim zostanie dopuszczona do samca, najlepiej zaś poczekać do wagi 40 gram. Cierpliwość zostanie nagrodzona samicą lepiej znoszącą ciążę i silniejszymi maluchami (na samiczkę bez ogonka można odjąć 3-5 gram). Nie należy próbować przyspieszyć osiągnięcia wymaganej wagi pasąc samiczkę ponad normę słodkimi przysmakami jak deserki typu Gerber. Oprócz wagi ważne jest aby samica mogła zgromadzić wystarczającą ilość wapnia, pozwalającą jej bez szwanku przetrwać sezon rozrodczy.

Wiek

Prócz wagi osobników hodowlanych warto zwracać uwagę na ich wiek – najlepiej aby samce miały 9 miesięcy, a samice 15 a jeszcze lepiej 18 miesięcy.

Kondycja osobników hodowlanych

Do hodowli należy dopuszczać jedynie osobniki w 100% zdrowe, które nie chorują na MBD, nie chorowały nigdy na krzywicę (ostania uwaga dotyczy szczególnie samic), nie mają wad niewiadomego pochodzenia, które mogą być dziedziczne, są w dobrej kondycji, odpowiednio odżywione, a ich dieta była prawidłowo suplementowana w wapń (bądź otrzymywały wyłącznie CGD).

Cykl rozrodczy

Samice składają dwa jajka co 25-40 dni, kiedy przebywają z samcem. Cykl taki może trwać przez cały rok, jednakże bardzo wskazana dla dobra samicy jest zimowa, trwająca 2-3 miesiące albo dłużej przerwa, kiedy samiec zostaje oddzielony do osobnego terrarium. Zwierzęta mogą wówczas odpocząć, a samice odbudować swoje zapasy wapnia.

Zapasy wapnia

Złogi, worki wapienne (calcium sacs), znajdują się w pysku (na podniebieniu) gekona w postaci dwóch białawych kul. Niektórzy hodowcy zalecają regularne ich sprawdzanie, szczególnie u hodowlanych samic, jednakże należy wziąć po uwagę, że takie zabiegi są stresujące i raczej nie pomogą w wyzbyciu się przez gekona lęku przed opiekunem.

Pudełko do składania jaj

Jeśli nie masz na dnie sypkiej ściółki, musisz wstawić pudełko, w którym samica będzie mogła złożyć swoje jajka. Samica musi się swobodnie mieścić w pudełku, które powinno być wypełnione torfem, włóknem kokosowym lub innym substratem umożliwiającym łatwe kopanie. Substrat powinien być lekko wilgotny. Pudełko należy ustawić w chłodnym miejscu.

Inkubacja

Zdania na temat tego w jakiej temperaturze powinna odbywać się inkubacja są wśród hodowców podzielone. Oczywiście czas inkubacji jest uzależniony od temperatury: im cieplej tym szybciej wykluwają się gekoniki. Niektórzy hodowcy uważają jednak, że inkubowane w wyższych temperaturach młode są mniejsze, a nawet słabsze niż te z niższych temperatur. Generalnie temperatura inkubacji powinna wynosić 21-26 stopni. W temperaturze 24,5 inkubacja trwa 60-70 dni.

Odchów młodych

Zasady postępowania z młodymi zostały już opisane w dziale „Terrarium” i „Żywienie”. Młode powinny zostać odchowane przed sprzedażą i powinniśmy mieć pewność, że są zdrowe, dobrze jedzą i przyrastają na wadze.

Zdrowie

Gekony orzęsione są wytrzymałymi i długowiecznymi jaszczurkami, które przy prawidłowej opiece i żywieniu cieszą się zwykle doskonałym zdrowiem. Jak pisze A. Repashy w swoim artykule „The best pet gecko” :”Gekony orzęsione, w przeciwieństwie do lamparcich, rzadko wykazują problemy zdrowotne związane z pasożytami.”

Najczęstsze przypadłości jakie mogą spotkać gekony:

– MBD (metaboliczna choroba kości), u młodych krzywica przy diecie ubogiej w wapń i/lub witaminę D3. Także inne choroby niedoborowe mogą być skutkiem nieprawidłowej diety.

– problemy z wylinką – pojawiają się najczęściej u najmłodszych osobników. Jeśli wylinka przebiega prawidłowo gekon zwykle natychmiast zjada schodzący naskórek, tak, że opiekun nie wie nawet, że miała ona miejsce. Przy problemach możemy zauważyć, że maluch ma problemy z poruszaniem i wspinaczką oraz nie chowa się w dzień do kryjówki. Niekiedy można zauważyć nie dokończone linienie, resztki wylinki zostają zwykle na stopach gekona. Z reguły tylko kilka pierwszych wylinek sprawia takie problemy, także raczej hodowca niż nabywca gekona, ma z nimi do czynienia. Jako powód podaje się najczęściej zbyt niską wilgotność.

– zranienia i urazy – są skutkiem wypadku lub walk pomiędzy osobnikami

– niedrożność układu pokarmowego – zwykle na skutek zjedzenia ściółki lub podawania dużej ilości ciężko strawnych owadów jak mącznik czy drewnojad. Silne parcie, nie prowadzące do wypróżnienia, może zakończyć się wypadnięciem kloaki.

– stres środowiskowy wywołany zbyt wysoką temperaturą. Przeciągający się pobyt w temperaturze ponad 29 stopni może być śmiertelny.

Entoameba (Entamoeba invadens)

Jest jednym znanym pasożytem, który szybko może zabić zdrowego gekona orzęsionego. Szczególnie zagrożone są gekony trzymane w pobliżu płazów i żółwi wodnych, z którymi pierwotniak wydaje się być powiązany. Płazy nie doznają krzywdy lecz dla gekonów nie leczone zakażenie szybko może skończyć się zagładą całej hodowli. Szybko wykrytego pierwotniaka leczy się metranidazolem.

Opadający ogon „”Floppy Tail Syndrome”

Zjawisko dotyczy gekonów odpoczywających głową w dół na pionowej ścianie – jeśli ogon takiego gekona, zamiast przylegać normalnie do ścianki zaczyna zwisać poziomo nad plecami zwierzęcia, mówi się na to „floppy tail”. Tak na prawdę nikt nie wie, dlaczego tak się dzieje, znane są tylko przypuszczenia:

– niedobór wapnia, MBD – gekony z niedoborem wapnia mogą być bardziej podatne ale zaobserwowano to zjawisko także u całkiem zdrowych, dobrze żywionych gekonów

– nienaturalne środowisko życia: gekony na wolności nie mają gładkich, pionowych ścian do przesiadywania głową w dół, większość dorosłych gekonów na wolności nie ma już ogona, w terrariach, dzięki staraniom właścicieli zachowują tą ozdobę

Uważa się, że najlepszym (prócz oczywiście prawidłowej diety) sposobem zapobiegania opadającemu ogonowi jest zapewnienie wielu konarów, lian, korkowych rur i strukturalnego tła do przesiadywania, aby gekony nie przesiadywały stale na gładkich szklanych czy drewnianych ścianach. W terrariach hodowlanych można także z powodzeniem używać wytłaczanek po jajkach.

Bibliografia
Opracowała Alicja na podstawie własnych doświadczeń oraz następujących stron internetowych:
http://www.ciliatus.com
http://www.pangeareptile.com
http://www.forums.repashy.com
http://www.rhac-shack.co.uk
http://www.giantgeckos.net
i artykułu:
Allen Repashy „The perfect pet gecko”

***
Autor: Alicja

Powyższy artykuł stanowi własność jego autora i jest chroniony prawami autorskimi. Publikowanie i rozpowszechnianie bez zgody autora jest zabronione.